تدوین و اعتباریابی بسته آموزشی راهبردهای شناختی و فراشناختی مبتنی بر دیدگاه‌های ویگوتسکی و سوولر و اثربخشی آن بر کارکردهای شناختی و حل مسئله کلامی ریاضی در دانش‌آموزان دچار اختلال خاص یادگیری ریاضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 استاد، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

3 استاد، گروه سنجش و اندازه‌گیری، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

4 استادیار، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تدوین و اعتباریابی بسته آموزشی راهبردهای شناختی و فرا شناختی و اثربخشی آن بر کارکردهای شناختی و حل مسئله کلامی ریاضی در دانش‌آموزان دچار اختلال خاص یادگیری ریاضی انجام شد. طرح پژوهش حاضر به‌صورت پیش‌آزمون-پس آزمون با مرحله پیگیری بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش‌آموزان چهارم ابتدایی دچار اختلال خاص یادگیری ریاضی شهرستان بهمئی در سال 99-1398 تشکیل دادند که از این جامعه 16 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. تدوین بسته در قالب 9 جلسه 45 دقیقه‌ای انجام و ارائه شد و برای اعتباریابی آن از اعتبار محتوایی استفاده شد. ابزار پژوهش؛ پرسشنامه محقق ساخته حل مسئله کلامی ریاضی و شاخص‌های مقیاس وکسلر نسخه 5 و مقیاس کی‌مت بود. نتایج پژوهش نشان داد که بسته آموزشی راهبردهای شناختی و فراشناختی توانست به‌طور معنی‌داری کارکردهای شناختی و حل مسئله کلامی ریاضی در دانش‌آموزان دچار اختلال خاص یادگیری ریاضی را افزایش دهد. به‌علاوه کارکردهای شناختی و حل مسئله کلامی ریاضی در دانش‌آموزان پس از اجرای پس‌آزمون، پیگیری شد و نتایج نشان داد که تغییر محسوسی در پس‌آزمون بعد از یک ماه ایجاد نشده است. در تبیین این نتیجه می‌توان این‌چنین گفت که بسته آموزشی راهبردهای شناختی و فرا شناختی در طولانی‌مدت نیزاثربخش بوده است.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
 آموزش و پرورش ایالت بریتیش کلمبیا (2011/ 1394). اختلالات یادگیری، راهبردهایی برای معلمان. ترجمۀ معصومۀ خسروی و عباس عبدالحسین‌زاده، سمنان: انتشارات دانشگاه سمنان.
سیف، علی اکبر .(1382). روان‌شناسی پرورشی نوین. تهران: انتشارات دوران.
قاسمی قشلاق، مهسا؛ سپهریان آذر، فیروزه و کیهان، جواد. (1397). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی- فراشناختی بر حل مسئله، حافظه عددی و خودکارآمدی ریاضی دانش‌آموزان. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(11)، 215- 232.
قمری گیوی، حسین؛ نریمانی، محمد و محمودی، هیوا. (1391). اثر بخشی نرم افزار پیشبرد شناختی بر کارکردهای اجرایی، بازداری پاسخ و حافظه کاری کودکان دچار نارساخوانی و نقص توجه/ بیش فعالی.  ناتوانی‌های یادگیری، 2، 98-115.
کاپلان، هارولد و سادوک، ویرجینیا. (2007/ 1398). خلاصه روان‌پزشکی آمریکا. ترجمه: فرزین رضاعی. تهران: انتشارات ارجمند.
محمدی­آریا، علیرضا؛ سیف نراقی، مریم؛ دلاور، علی و سعدی­پور، اسماعیل. (1391). تأثیر آموزش راهبردهای شناختی و شناختی- فراشناختی بر عملکرد حل مسئله و رفتار سازشی دانش­آموزان کم­توان ذهنی. فصلنامه افراد استثنایی، 2(8)، 55-75.
ب. انگلیسی
Americal Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical of Mental Disorders (5th Ed.). USA: American Psychiatric Association.
Anderson, J. R., Betts, S., Ferris, J. L., & Fincham, J. M. (2011). Cognitive and metacognitive activity in mathematical problem solving: prefrontal and parietal patterns. Cognitive, Affective, & Behavioral Neuroscience11(1), 52-67.
Arsalidou, M., & Taylor, M. J. (2011). Is 2 + 2= 4? Meta-analyses of brain areas needed for numbers and calculations. Neuroimage, 54(3), 2382–2393.
Babakhani, N. (2011). The effect of teaching the cognitive and meta-cognitive strategies (self-instruction procedure) on verbal math problem-solving performance of primary school students with verbal problem-solving difficulties. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 563-570.
Bayat, S., Li, Y., Song, L., & Han, Z. (2016). Matching theory: Applications in wireless communications. IEEE Signal Processing Magazine, 33(6), 103-122.
Berkeley, S., & Larsen, A. (2018). Fostering self‐regulation of students with learning disabilities: Insights from 30 years of reading comprehension intervention research. Learning Disabilities Research & Practice33(2), 75-86.
Berninger, V. W., Richards, T. L., & Abbott, R. D. (2015). Differential diagnosis of dysgraphia, dyslexia, and OWL LD: Behavioral and neuroimaging evidence. Reading and Writing, 28(8), 1119-1153.
Bonifacci, P., Tobia, V., Marra, V., Desideri, L., Baiocco, R., & Ottaviani, C. (2020). Rumination and emotional profile in children with specific learning disorders and their parents. International Journal of Environmental Research and Public Health17(2), 389-403.
Brooks, T. M., Mittermeier, R. A., da Fonseca, G. A., Gerlach, J., Hoffmann, M., Lamoreux, J. F., & Rodrigues, A. S. (2006). Global biodiversity conservation priorities. Science, 313(5783), 58-61.
Connolly, A., Nachtmann, W., & Prichett, E. (1988). KeyMath diagnostic arithmetic test-Revised. Circle Pines, MN: American Guidance Service.
Culaste, I. C. (2011). Cognitive skills of mathematical problem solving of grade 6 children. International Journal of Innovative Interdisciplinary Research1(1), 120-125.
Desoete, A., & De Craene, B. (2019). Metacognition and mathematics education: An overview. ZDM-Mathematics Education, 51, 565-575.
Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology64, 135-168.
Dignath, C., & Büttner, G. (2018). Teachers’ direct and indirect promotion of self-regulated learning in primary and secondary school mathematics classes–insights from video-based classroom observations and teacher interviews. Metacognition and Learning, 13(2), 127-157.
Fletcher, J. M., & Miciak, J. (2017). Comprehensive cognitive assessments are not necessary for the identification and treatment of learning disabilities. Archives of Clinical Neuropsychology, 32(1), 2-7.    
Gascoine, L., Higgins, S., & Wall, K. (2017). The assessment of metacognition in children aged 4–16 years: a systematic review. Review of Education5(1), 3-57.
Geary, D.C. (2013). Consequences, charactristics and causes of mathematical learning disabilities and persistent low achivment. Current Direction in Psychological Science, 22(1), 23-27.
Hartman, J. M., & Hunfalvay, T. (2001). Effect of attentional focus on learning the basic cast for fly fishing. Master's thesis, University of Virginia, VA, USA.
Ifenthaler, D., Eseryel, D., & Ge, X. (2012). Assessment for game-based learning. In Assessment in game-based learning (pp. 1-8). New York, NY: Springer.
Iglesias-Sarmiento, V., Dea˜no Alfonso, S., & Conde, Á. (2017). Mathematical learning disabilities and attention deficit and/or hyperactivity disorder: A study of the cognitive processes involved in arithmetic problem solving. Research in Developmental Disabilities, 61, 44–54.
Im, S. H., & Jitendra, A. K. (2020). Analysis of proportional reasoning and misconceptions among students with mathematical learning disabilities. The Journal of Mathematical Behavior, 57, 100753.
Jena, S. P. K (2013). Learning disability theory to practice. SAGE Publications India Pvt Ltd, B1/I-1 Mohan Cooperative Industrial Area, Mathura Road, New Delhi 110 044, India.
Jenks, K., Lishout, E. (2009). Arithmetic difficulties in children cerbal palsy are related tu excutive function and working memory. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 50(7), 824-825.
Krawec, J., & Montague, M. (2012). A focus on cognitive strategy instruction (Issue 19). Current Practice Alerts, Teaching LD. org.
Krawec, L. (2014). Problem representation and mathematical problem solving of students of varying math ability. Journal of Learning Disabilities, 47(2) 103 –115.
Kroesbergen, E. H., Van Luit, J. E. H., & Naglieri, J. A. (2003). Mathematics learning difficulties and PASS cognitive processes. Journal of Learning Disabilities, 36(6), 574-582.
Luria, A. R. (1973). The frontal lobes and the regulation of behavior. In Psychophysiology of the frontal lobes (pp. 3-26). Academic Press.
Ma, L., Du, X., Hau, K. T., & Liu, J. (2018). The association between teacher–student relationship and academic achievement in Chinese EFL context: A serial multiple mediation model. Educational Psychology, 38(5), 687–707
Melby-Lervag, M., Redick, T. S., & Hulme, C. (2016). Working memory training does not improve performance on measures of intelligence or other measures of “far transfer:” Evidence from a meta-analytic review. Perspectives on Psychological Science, 11, 512–534.
Melin, P., Castillo, O., Kacprzyk, J., Reformat, M., & Melek, W. (Eds.). (2018). Fuzzy logic in iIntelligent system design: Theory and applications (Vol. 648). Springer
Milton, N. (2010). The Lessons Learned Handbook: Practical approaches to learning from experience. London: Elsevier.
Montague, M. (1992). The effects of cognitive and metacognitive strategy instruction on the mathematical problemsolving of middle school students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 25, 230–248.
Montague, M., & Applegate, B. (1993). Middle school students' mathematical problem solving: An analysis of think-aloud protocols. Learning Disability Quarterly16(1), 19-32.
Montague, M., & Dietz, S. (2009). Evaluating the evidence base for cognitive strategy instruction and mathematical problem solving. Exceptional Children75(3), 285-302.
Montague, M., Krawec, J., Enders, C., & Dietz, S. (2014). The effects of cognitive strategy instruction on math problem solving of middle-school students of varying ability. Journal of Educational Psychology106(2), 469-481.
Moreno, J., & Saldaña, D. (2005). Use of a computer-assisted program to improve metacognition in persons with severe intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities26(4), 341-357.
Mutlu, Y. (2019). Math anxiety in students with and without math learning difficulties. International Electronic Journal of Elementary Education11(5), 471-475.
Naglieri, J. A., & Das, J. P. (2005). Planning, Attention, Simultaneous, Successive (PASS) theory: A revision of the concept of intelligence. In D. P. Flanagan, & P. L. Harrison (Eds.), Contemporary intellectual assessment (2nd Ed., pp. 136-182). New York: Guilford.
Naglieri, J. A., & Otero, T. M. (2018). The cognitive assessment system-2: From theory to practice. In Flanagan, D. P., & Harrison, P. L. (Eds.), Contemporary intellectual assessment: Theories, tests, and issues (4th Ed.). New York, NY: Guilford Press.
Naglieri, J. A., & Pfeiffer, S. I. (1983). Stability and concurrent validity of the Peabody Individual Achievement Test. Psychological Reports, 52(2), 672-674.
Naglieri, J. A., & Rojahn, J. (2004). Construct validity of the PASS theory and CAS: Correlations with achievement. Journal of Educational Psychology, 96(1), 174-181.
Naglieri, J. A., & Gottling, S. H. (1997). Mathematics instruction and PASS cognitive processes: An intervention study. Journal of Learning Disabilities30(5), 513-520.
Passolunghi, M. C., & Mammarella, I. C. (2012). Selective spatial working memory impairment in a group of children with mathematics learning disabilities and poor problem-solving skills. Journal of Learning Disabilities, 45(4), 341-350.
Phonapichat, P., Wongwanich, S., & Sujiva, S. (2014). An analysis of elementary school students’ difficulties in mathematical problem solving. Procedia-Social and Behavioral Sciences116(1), 3169-3174.
Poletti, M., Carretta, E., Bonvicini, L., & Giorgi-Rossi, P. (2018). Cognitive clusters in specific learning disorder. Journal of Learning Disabilities51(1), 32-42.
Power, J. D., Cohen, A. L., Nelson, S. M., Wig, G. S., Barnes, K. A., Church, J. A, et al. (2011). Functional network organization of the human brain. Neuron, 72, 65 78.
Rubio-Casal, A. E., Castillo, J. M., Luque, C. J., & Figueroa, M. E. (2003). Influence of salinity on germination and seeds viability of two primary colonizers of Mediterranean salt pans. Journal of Arid Environments53(2), 145-154.
Schleifer, L. L., & Dull, R. B. (2009). Metacognition and performance in the accounting classroom. Issues in Accounting Education24(3), 339-367.
Schneider, W. J., & McGrew, K. (2012). The Cattell-Horn-Carroll (CHC) model of intelligence v2. 2: A visual tour and summary. Institute for Applied Psychometrics (IAP), 1, 3-13.
Seidman, L. J. (2006). Neuropsychological functioning Archive of SID in people with ADHD across the lifespan. Clinical Psychology Review, 26, 466–485.
Sengul, S., & Katranci, Y. (2015). Meta-cognitive aspects of solving indefinite integral problems. Procedia-Social and Behavioral Sciences197(1), 622-629.
Shiran, A., & Breznitz, Z. (2011). The effect of cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers. Journal of Neurolinguistics24(5), 524-537.
Slavin, K. V., Nersesyan, H., & Wess, C. (2006). Peripheral neurostimulation for treatment of intractable occipital neuralgia. Neurosurgery58(1), 112-119.
Swanson, K. R., Bridge, C., Murray, J. D., & Alvord Jr, E. C. (2003). Virtual and real brain tumors: Using mathematical modeling to quantify glioma growth and invasion. Journal of the neurological sciences, 216(1), 1-10.
Sweller, J. (2016). Story of a research program. Education Review, 23.
Taddei, S., Cartocci, S., & Venditti, F. (2009). Processi cognitivi e disturbi specifici dell'apprendimento: il contributo diagnostico del Cognitive Assessment System. Processi cognitivi e disturbi specifici dell'apprendimento, 1000-1014.
Taddei, S., Contena, B., Caria, M., Venturini, E., & Venditti, F. (2011). Evaluation of children with attention deficit hyperactivity disorder and specific learning disability on the WISC and Cognitive Assessment System (CAS). Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 574-582.
Treffers, A. (2019). Direct instruction and problem-solving: Critical examination of Cognitive Load Theory from the perspective of mathematics education. The Mathematics Enthusiast16(1), 607-620. 
Tschentscher, N., & Hauk, O. (2016). Frontal and Parietal Cortices Show Different Spatiotemporal Dynamics across Problem-solving Stages. Journal of Cognitive Neuroscience, 28(8), 1098–1110. doi:10.1162/jocn_a_00960
Vygotsky, L. S. (1978). Socio-cultural theory. Mind in Society, 6, 52-58.
Wang, X., Georgiou, G. K., Das, J. P., & Li, Q. (2012). Cognitive processing skills and developmental dyslexia in Chinese. Journal of Learning Disabilities45(6), 526-537.
Wechsler, D. (2014). Wechsler intelligence scale for children (5th Ed.). Bloomington, MN: Pearson.
Weiss, L. G., Saklofske, D. H., Holdnack, J. A., & Prifitera, A. (2015). WISC-V assessment and interpretation: Scientist-practitioner perspectives. Academic Press.
Wong, T. T. Y., Ho, C. S. H., & Tang, J. (2014). Identification of children with mathematics learning disabilities (MLDs) using latent class growth analysis. Research in Developmental Disabilities35(11), 2906-2920.
Yang, C. (2005). Learning strategy use of Chinese PhD students of social sciences in Australian universities. Unpublished doctoral thesis, Griffith University, Brisbane.
Zhu, N. (2015). Cognitive strategy instruction for mathematical word problem-solving of students with mathematics disabilities in China. International Journal of Disability, Development and Education, 62(6), 608–627.