نقش واسطه‌ای خوش‌بینی تحصیلی در رابطه بین خودکارآمدی ادراک‌‌شده و سازگاری دانشجویان با دانشگاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روان‌شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

2 استادیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه‌ای خوش‌بینی تحصیلی در رابطه بین خودکارآمدی ادراک‌شده و سازگاری دانشجویان با دانشگاه در قالب مدل‌یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه‌ی دانشجویان دوره کارشناسی پردیس‌های دانشگاه فرهنگیان فارس بود که در نیم‌سال اول سال تحصیلی 98-1397 مشغول به تحصیل بودند که از بین آن‌ها تعداد 300 دانشجو به روش نمونه‌‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند و به پرسش‌نامه‌های خودکارآمدی موریس، خوش‌بینی تحصیلی اسچنن-موران و همکاران و سازگاری با دانشگاه بیکر و سیریک، پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها از مدل‌یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار AMOS (نسخه 24) استفاده شد. یافته‌ها نشان دادند که مدل با داده‌های پژوهش برازش مناسبی دارد و خودکارآمدی ادراک‌ شده بر خوش‌بینی تحصیلی و سازگاری دانشجویان با دانشگاه اثر مستقیم دارد. اثر غیرمستقیم خودکارآمدی ادراک‌ شده بر سازگاری با دانشگاه با واسطه‌گری خوش‌بینی تحصیلی نیز معنی‌دار بود. بدین ترتیب باید گفت که خودکارآمدی ادراک ‌شده می‌تواند هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم و از طریق خوش‌بینی تحصیلی بر سازگاری دانشجویان با دانشگاه مؤثر باشد. نتایج این پژوهش پیام‌آور آن است که دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت جهت بالا بردن سطح سازگاری دانشجویان با دانشگاه، می‌توانند به آموزش و ارتقای توانمندی‌هایی همچون خودکارآمدی ادراک ‌شده و خوش‌بینی تحصیلی بپردازند.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
ابراهیم‌پور، قدیسه. (1396). مقایسه رضایت از زندگی، سازگاری اجتماعی و خوش‌بینی در سالمندان ساکن منزل و سرای سالمندان. مجله روان‌شناسی پیری. 3(3)، 219-228.
احیاکننده، منیژه، یوسفی، فریده و خرمائی، فرهاد. (1396). پیش‌بینی سازگاری دانشجویان با دانشگاه بر‌اساس ویژگی‌های شخصیتی و هدف‌گرایی. مجله مطالعات روان­شناسی تربیتی، 14(26)، 1-36.
اردلان، الهام و حسین‌چاری، مسعود. (1390). پیش‌بینی سازگای تحصیلی بر اساس مهارت‌های ارتباطی با واسطه‌ی باورهای خودکارآمدی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی. 6(17)، 1-32.
اسلامی، محمدعلی، آزادی، یدالله، غرایاق‌زندی، حسن و عمادالدین، زینب‌السادات. (1396). رابطه بین خوش‌بینی و خودکارآمدی با انگیزه پیشرفت ورزشی در دانشجویان رشته تربیت‌بدنی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی دانشگاه علامه طباطبایی. 8(23)، 111- 123.
اعرابیان، اقدس، خداپناهی، محمدکریم، حیدری، محمود و صالح صدق‌پور، بهرام. (1393). بررسی رابطه باورهای خودکارآمدی بر سلامت روانی و موفقیت تحصیلی دانشجویان. مجله روان‌شناسی، 8(32)، 360-371.
باقری چاروک، آتنا؛ توحیدی، افسانه و تجربه‌کار، مهشید. (1398). تاثیر خودتعیین‌گری، سازگاری تحصیلی و مثبت‌اندیشی بر عملکرد تحصیلی با میانجی‌گری اهداف پیشرفت. پژوهش‌نامه روان‌شناسی مثبت، 5(2)، 65-84.
برجیس، مریم؛ حکیم جوادى، منصور؛ طاهر، محبوبه؛ غلامعلى لواسانى، مسعود و حسین خان‌زاده، عباسعلى. (١٣٩٢). مقایسه‌ى میزان نگرانى، امید و معناى زندگى در مادران کودکان مبـتلا بـه اوتیسم، ناشنوایى و ناتوانى یادگیرى، مجله ناتوانى‌هاى یادگیرى، ٣(١)، 6-27. 
بریمانی، ابوالقاسم؛ دنیوی، رضا و تقی‌زاده، شهره. (1399). اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌نگر بر خوش‌بینی و ناگویی هیجانی معلمان زن بازنشسته مضطرب. پژوهش‌نامه روان‌شناسی مثبت، 6(2)، 49-64.
بهرامی، فاطمه و امیری، محمد. (1399). نقش کیفیت محیط آموزشی در خودناتوان‌سازی تحصیلی با میانجی‌گری تعلل‌ورزی تحصیلی و خوش‌بینی تحصیلی. مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 17(39)، 23-52.
پوررضوی، سیده صغری و حافظیان، مریم. (1396). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی بر سازگاری اجتماعی، هیجانی و تحصیلی دانش‌آموزان. روان‌شناسی مدرسه، 6(1)، 26-47.
تمنایی‌فر، محمدرضا، لیث، حکیمه و منصوری‌نیک، اعظم. (1391). رابطه حمایت اجتماعی ادراک‌شده با خودکارآمدی در دانش‌آموزان. مجله روان‌شناسی اجتماعی، 1(28)، 31-39.
زاهدبابلان، عادل؛ قاسم‌پور، عبدالله و حسن‌زاده، شهناز. (1390). نقش بخشش و سرسختی روان‌شناختی در پیش‌بینی امید. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 12(45)، 13-19.
سلیمانی‌فر، امید و شعبانی، فرزانه. (1392). رابطه بین خودکارآمدی و انگیزه پیشرفت با سازگاری تحصیلی دانشجویان کارشناسی سال اول دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 10(17)، 83-104.
سیرجانی، لیلا. (1386). بررسی تاثیر هوش، خودکارآمدی و کمال‌گرایی بر سازگاری دانش‌آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی تهران.
صفری، محمود و سلیمانی، نادر. (1395). رابطۀ فرهنگ مثبت‌اندیشی آموزشی معلمان با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس زبان انگلیسی دوره اول متوسطه. فصلنامۀ رهبری و مدیریت آموزش، 10(3)، 67- 82.
طولابی، زینب، صمدی، سعید و مطهری‌نژاد، فاطمه. (1392). بررسی نقش میانجی عزت نفس و خودکارآمدی در رابطه بین سبک زندگی و سازگاری جوانان شهر مشهد. فصلنامه مطالعات جامعه‌شناسی جوانان، 3(9)، 115-132.
طهماسیان، کارینه و اناری، آسیه. (1388). رابطه بین ابعاد خودکارآمدی و افسردگی در نوجوانان، روان‌شناسی کاربردی، 3(1)، 84-94.
عزیزی‌نژاد، بهاره. (1395). نقش حمایت اجتماعی مدارس بر سازگاری تحصیلی: اثر میانجی رضایت از مدرسه، امیدواری و خودکارآمدی دانش‌آموزان. فصلنامۀ پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 4(13)، 57-68.
کبیری، علی‌اکبر؛ قاسمی، علی؛ زارعی زوارکی، اسماعیل و ریوندی، ریحانه. (1399). تأثیر اجرای برنامه «فلسفه برای کودکان» به کمک فناوری بر خوش‌بینی تحصیلی و انگیزش پیشرفت در دانش‌آموزان پسر دوره دوم ابتدایی شهر همدان. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 8(15)، 205-224.
کشت‌ورز کندازی، احسان. (1397). تعلیم و تربیت آینده با توجه به اسناد بالادستی. شیراز: انتشارات تخت جمشید.
کشت‌ورز کندازی، احسان، برزگر، مجید و شکوهی، محمدجعفر. (1399). نقش واسطه‌ای خودکارآمدی و خودتنظیمی تحصیلی در رابطه عزت نفس با شادکامی. نشریه علمی-پژوهشی آموزش و ارزشیابی، 13(51)، 95-131.
کشت‌ورز کندازی، احسان و رئیسی، فروزان. (1396). اختلالات یادگیری در دانش‌آموزان، تهران: انتشارات تایماز.
محبی ‌نورالدین‌وند، محمدحسین؛ شهنی‌ییلاق، منیجه و شریفی، حسن پاشا. (1393). رابطه سرمایه روان‌شناختی (امید، خوش‌بینی، تاب‌آوری و خودکارآمدی) با هدف‌های پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانشجویان سال اول. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 11(40)، 61-79.
مرادى، کیوان؛ واعظى، مظفرالدین، فرزانه، محمد و میرزایی، محمد. (١٣٩٣). رابطه خوش‌بینى تحصیلى با پیشرفت تحصیلى در بین دانش‌آموزان مدارس متوسطه پسرانه مناطق 6 و 9 تهران. فصلنامه پژوهش در یادگیرى آموزشگاهى، ٢(٥)، ٧٠-٨٠.
میکائیلی منیع، فرزانه. (1389). رابطۀ سبک‌های هویت، تعهد هویت و جنسیت با سازگاری دانشجویان با دانشگاه. مطالعات روان‌شناختی، 2(6)، 51-73.
نجفی، محمود و فولادچنگ، محبوبه. (1386). رابطه خودکارآمدی وسلامت روان در دانش‌آموزان دبیرستانی، دوماهنامه علمی-پژوهشی دانشور رفتار، 14(22)، 69-81.
نوری، نجیب‌الله. (1385). نقش خوش‌بینی در پیش‌گیری از اضطراب. مجله راه تربیت، 3(2)، 25-45.
نوری، نجیب‌الله و سقای‌بی‌ریا، ناصر. (1388). بررسی رابطه‌ی خوش‌بینی سرشتی و خوش‌بینی از دیدگاه اسلام با رضایت‌مندی از زندگی. مجله روان‌شناسی و دین، 1(2)، 29-68.
نیکنام، ندا و جوکار، بهرام. (1394). پیش‌بینی ابعاد خودکارآمدی بر اساس الگوی ارتباطات خانوادگی و ساختار کلاس، مجلهمطالعاتآموزشویادگیری، 7(1)، 25-48.
ب. انگلیسی
 
Amoon, H. (2008). The association between self-efficacy and self-related – abilities and college Students adjustment and academic performance. Research in Higher Education, 49(1), 62-79.
Aunola, K., Stattin, H., & Nurmi, J. (2000). Parenting styles and Adolescents achievement strategies. Journal of Adolescence, 23(2), 205-222.
Bachem, R., & Casey, P. (2018). Adjustment disorder: a diagnosis whose time has come. Journal of Affective Disorders, 227, 243-253.
Baker, R. W., & Siryk, B. (1986). Measuring Adjustment to College. Journal of Counseling Psychology, 33(1), 179-189.
Baker, R. W., & Siryk, B. (1989). Student Adaptation to College Questionnaire (SACQ): Manual. Los Angeles: Western Psychological Services.
Bandura, A.  (1991). Social cognitive theory of self-regulation. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 248-287.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
Bandura, A. (2001). Exercise of human agency through collective efficacy. Journal of Psychological Science, 9(3), 75-78.
Bandura, A. (2006). Guide for constructing self-efficacy scales. Self-Efficacy Beliefs of Adolescents, 5(1), 307-337.‏
Bandura, A., Wood, R. (1989). Effect of perceived controllability and performance standards on self-regulation of complex decision making. Journal of Personality and Social Psychology, 56(5), 805-814.
Banikhaled, M. (2010). Academic adjustment and its relationship with the general self-efficacy of students in the faculty of education at Al al-Bayt University. An-Najah University Journal of Humanities, 24(2), 413-432.
Bastien, G., Seifen-Adkins, T., & Johnson, L. R. (2018). Striving for success: Academic adjustment of international students in the US. Journal of International Students, 8(2), 1198-1219.
Beard, K., Hoy, W., & Hoy, A. (2010). Academic optimism of individual teachers: Confirming a new construct. Teaching and Teacher Education, 26, 1136-1144.
Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling with AMOS, EQS, and LISREL: Comparative approaches to testing for the factorial validity of a measuring instrument. International Journal of Testing, 1(1), 55-86.
Carver, C. S., Reynolds, S. L., & Scheier, M. F. (1994). The possible selves of optimist and pessimist. Journal of Research in Personality, 28(2), 133-141.
Chavoshi, S., Wintre, M. G., Dentakos, S., & Wright, L. (2017). A developmental sequence model to university adjustment of international undergraduate students. Journal of International Students, 7(3), 703-727.
Chemers, M., Hu, L., Litze, F., & Garcia, B. (2001). Academic self-efficacy and First-Years College students’ performance and adjustment. Journal of Educational Psychology, 93(1), 55-64.
Cordeiro, S., & Lobo, C. C. (2016). Self-efficacy and academic adaptation: Contributions to promote psychological adjustment. Human Frontier Science Program Journal, 10(1), 1-10.
Deneia, M. T., Clarissa, R. B., Kennethm, T., Carrie, L. B., & Pattono, G. (2009). Self-efficacy, motivation and academic adjustment among African American woman attending institutions of higher education. The Journal of Negro Education, 78(2), 159-171.
Dyson, R., & Renk, K. (2006). Freshmen Adaptation to University Life: Depressive Symptoms, Stress, and Coping, Journal of Clinical Psychology, 62(10), 1231-1244.
Fang, W., Zhang, Y., Mei, J., Chai, X., & Fan, X. (2018). Relationships between optimism, educational environment, career adaptability and career motivation in nursing undergraduates: A cross-sectional study. Nurse Education Today, 68, 33-39.
Feltz, D. L., Short, S. E., & Sullivan, P. J. (2015). Effects of self-efficacy on physical activity enjoyment in college-aged women. International Journal of Behavioral Medicine, 14(2), 92-96.
Fida, R., Laschinger, H. K. S., & Leiter, M. P. (2018). The protective role of self-efficacy against workplace incivility and burnout in nursing: A time-lagged study. Health Care Management Review, 43(1), 21-29.
Girelli, L., Alivernini, F., Lucidi, F., Cozzolino, M., Savarese, G., Sibilio, M., & Salvatore, S. (2018). Autonomy supportive contexts, autonomous motivation, and self-efficacy predict academic adjustment of first-year university students. In Frontiers in Education (Vol. 3, p. 95). Frontiers.
Hirose, E. L., Wada, S., & Watanabe, H. (1999). Effects of self-efficacy on adjustment to college. Japanese Psychological Research, 41(3), 163-172.
Hurtado, S., Han, J. C., Saenz, V. B., Espinosa, L. L., Cabrera, N. L., & Cerna, O. S. (2007). Predicting transition and adjustment to college: biomedical and behavioral science aspirants and minority students first year of college, Research in Higher Education, 48(7), 841-887.
Kamphorst, J. C., Hofman, W. H. A., Jansen, E. P.W. A., & Terlouw, C. (2012). Een algemenebenadering werkt niet. Disciplinaire verschillen als verklaring van studievoortgang inhet hoger onderwijs [A general approach does not work. Disciplinary differences and explanation of study progress in higher education]. Pedagogische Studies, 89(1), 20–38.
Kang, K. A., & Cho, H. Y. (2018). Mediating effect of social support on the relationship between self-efficacy and adjustment to university life. Journal of the Korea Academia-Industrial Cooperation Society, 19(3), 210 -218.‏
Karademas, C. E. (2007). Positive and negative aspects of well-being: Common and specific predictors. Personality and Individual Differences, 43, 277-287.
Kevin L. R. (2009). Hope and optimism: Latent structures and influences on grade expectancy and academic performance. Journal of Personality, 77(1), 231-260.
Kim, S., & Chun, J. (2015). The effects of self-efficacy on adolescents' school adjustment: The mediating effects of depression and aggression. Korean Journal of Child Studies, 36(4), 193 -208.‏
Kirikkanat, B., & Soyer, M. K. (2018). A path analysis model pertinent to undergraduates' academic success: Examining academic confidence, psychological capital and academic coping factors. European Journal of Educational Research, 7(1), 133-150.
Kline, R. B. (2016). Methodology in the social sciences. Principles and practice of structural equation modeling (4th Ed.). New York: Guilford Press.
Komarraju, M. & Nadler, D. (2013). Self-efficacy and academic achievement: Why do implicit beliefs, goals, and effort regulation matter. Journal of Learning and Individual Differences, 25, 67-72.
Kurtz, J. E., Puher, M. A., Cross, N. A. (2012). Prospective prediction of college adjustment using self and informant rated personality traits. Journal of Personality Assessment, 94(6), 630-637.
Lin, S. P. (2006). An exploration of Chinese international student social self-efficacy Unpublished PH.D. Thesis. Ohio State University.
Maricuțoiu, L. P., & Sulea, C. (2019). Evolution of self-efficacy, student engagement and student burnout during a semester. A multilevel structural equation modeling approach. Learning and Individual Differences, 76, 101785.
Mooney, P., Epstein, M., Reid, H., & Neson, J. R. (2003). Status of and trends in academic intervention in research for students with emotional disturbance, Remedial and Special Education, 24, 273-287.
Multon, K. D., Brown, S. D., Lent, R. W. (1991). Relation of self-efficacy beliefs to academic outcomes: A meta-analytic investigation. Journal of Counseling Psychology, 38(1), 30-38.
Murhovozi, P. (2012). Social and academic adjustment of first-year university students. Journal of Social Sciences, 33(2), 251-259.
Muris, P. (2001). A brief questionnaire for measuring self-efficacy in youths. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 23(3), 145-149.
Muris, P. (2002). Relationship between Self- efficacy and symptoms of anxiety disorder and depression in a normal adolescent sample. Personality and Individual Differences, 32(2), 337-348.
Neuville, S., Frenay, M., Schmitz, J., Boudrenghien, G., Noel, B., & Wertz, V. (2007). Tinto's theoretical perspective and expectancy- value paradigm: A confrontation to explain freshmen’s academic achievement, Psychological Belgica, 47(1-2), 31-50.
Ozyilmaz, A., Erdogan, B., & Karaeminogullari, A. (2018). Trust in organization as a moderator of the relationship between self‐efficacy and workplace outcomes: A social cognitive theory‐based examination. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 91(1), 181-204.‏
Paul, E. L., & Brier, S. (2001). Friend sickness in the Transition to college: Precollege predictors and College Adjustment Correlations, Journal of Counseling and Development, 79(1), 77-89.
Pekrun, R. (2006). The control–value theory of achievement emotions: Assumptions corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18, 315–341.
Price, N., Morrison, N., & Arnold, S. (2010). Life out of the limelight: Understanding the non-sporting pursuits of elite athletes. The International Journal of Sport and Society, 1(3), 69-79.
Rubin, A., & Babbie, E. A. (2009). Research methods for social work. Thomson Brooks/Cole, Belmont, Calif: US. PP. 1-679.
Sallem, H., Beaudry, A., & Croteau, A. M. (2011). Antecedents of computer self-efficacy: a study of personality traits and gender. Computer in Human Behavior, 27(5), 1922-1936.
Sanchez, M. M., Infante, R. E., & Troyano, R. Y. (2001). Personality and academic productivity in university students. Social Behavior and Personality: An International Journal29(3), 299-306.
Sardegna, V. G., Lee, J., & Kusey, C. (2018). Self‐efficacy, attitudes, and choice of strategies for English pronunciation learning. Language Learning, 68(1), 83-114.‏
Scheier, M. F., & Carver, C. S. (1985). Optimism, coping and health: Assessment and implication of generalized outcome expectancies. Health Psychology, 4(3), 219-243.
Schiavo, M. L., Prinari, B., Saito, I., Shoji, K., & Benight, C. C. (2019). A dynamical systems approach to triadic reciprocal determinism of social cognitive theory. Mathematics and Computers in Simulation, 159, 18 -38.‏
Seligman, M. E. P., & Schulman, P. (1986). Explanatory style as a predictor of productivity and quitting among life insurance sale agents. Journal of Personality and Social Psychology, 50(4), 832-838.
Tetzner, J., & Becker, M. (2018). Think positive? Examining the impact of optimism on academic achievement in early adolescents. Journal of Personality, 86(2), 283-295.
Tinto, V. (1993). Leaving College: Rethinking the Causes and Cures of Student Attrition. 2nd Ed., University of Chicago Press, Chicago.
Toews, M. L., & Yazedian, A. (2010). College adjustment among freshmen: Predictors for White and Hispanic males and females, College Student Journal, 41(4), 891-900.
Tschannen-Moran, M., Bankole, R. A., Mitchell, R. M. & Moore, D. M., Jr. (2013). Student academic optimism: A confirmatory factor analysis. Journal of Educational Administration, 51(2), 150-175. Retrieved from ERIC Documents (EJ1006206).
Vrugt, A., & Oort, F. J., & Zeeberg, C. (2002). Goal orientations, perceived self-efficacy and study results amongst beginners and advanced students. British Journal of Educational Psychology, 72(3), 385–397.
Wang. A & Chen, L. (2006). First year students psychological and behavior adaptation to college: The role of coping strategies and social support, Journal of College Student Development, 3(5), 51-57.
Wickens, L. & Greeff, A.P. (2005). Sense of family coherence and the utilization of resources by first-year students. The American Journal of Family Therapy, 33(5), 427-441.
Wu, H., Garza, E., & Guzman, N. (2015). International student’s challenge and adjustment to college. Education Research International, 1–9. http://doi.org/10.1155/2015/202.
Wu, J., & Liu, S. (2019). A comparative study of educational placement and school adjustment of children with cochlear implants between China and Czech Republic. Children and Youth Services Review, 103, 107-115.
Yadak, S. M. (2017). The Impact of the perceived self-efficacy on the academic adjustment among Gassim university undergraduates. Open Journal of Social Sciences, 5(1), 157.‏
Yusliza, M. Y. (2012). Self-efficacy Perceived social support, and psychological adjustment in international undergraduate students in a public higher education institution in Malaysia. Journal of Studies in International Education, 16(4), 353-371.
Zee, M., Koomen, H. M., & Van der Veen, I. (2013). Student–teacher relationship quality and academic adjustment in upper elementary school: The role of student personality. Journal of School Psychology, 51(4), 517-533.
Zychowski, L. A. (2007). Academic and social predictors of college adjustment among firstyear students: Do high school friendships make a difference? Unpublished Ph.D.Thesis, Indiana University of Pennsylvania.