تأثیر آموزش مهارت زبان بدن بر مهارت های ارتباطی دانش‌آموزان مبتلاء به آسیب بینایی

نوع مقاله : 2058

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه علامه طباطبائی

2 استاد گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی ،دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش مهارت زبان بدن بر مهارت­های ارتباطی دانش­آموزان مبتلا به آسیب بینایی در شهر اهواز انجام شد. پژوهش حاضر از نوع آزمایشی (تمام آزمایشی) با طرح پیش­آزمون، پس­آزمون و گروه کنترل بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کلیۀ دانش­آموزان نابینا که در سال تحصیلی 97 - 96 در شهر اهواز مشغول به تحصیل بودند است. با استفاده از روش نمونه­گیری هدفمند تعداد 16 نفر از دانش­آموزان نابینا مدرسۀ شوریده شیرازی شهر اهواز انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. آزمودنی­های گروه آزمایش در 9 جلسه تحت برنامۀ آموزش قرار گرفتند. به منظور جمع­آوری داده­ها از پرسش­نامۀ مهارت­های ارتباطی عطارها و کرمی (1389) استفاده شد. اطلاعات به­دست آمده با استفاده از تحلیل MANCOVA  و نرم افزار SPSS  تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش مهارت زبان بدن اثر معنی­داری بر مهارت­های ارتباطی دانش­آموزان نابینا و خرده مقیاس مدیریت هیجانات (05/0p <) داشت. این نتایج بیانگر آن است که دریافت آموزش مهارت زبان بدن به طور کلی منجر به بهبود مهارت­های ارتباطی در دانش­آموزان مبتلاء به آسیب بینایی شده است. از این رو، آموزش مهارت مذکور به واسطۀ تمرکز ویژه بر مهارت­های ارتباطی، می­تواند به عنوان روش آموزشی مؤثری در افزایش ارتباط و تعامل دانش­آموزان با آسیب بینایی مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدزاده، مرضیه (1390). اثربخشی گفتار درمانی بر افزایش مهارت­های اجتماع­پذیری و عزت نفس کودکان در خودمانده. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ روان­شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه شهید چمران اهواز.
ارجمندنیا علی اکبر، عظیمی گروسی صمد، وطنی صباح، کاظمی رضایی علی (1396). مطالعه اضطراب اجتماعی، خودپنداشت، و تصویر بدن در دانش‌آموزان با آسیب بینایی. فصلنامه سلامت روان کودک. ۴ (۱) :۹۹-۱۰۸.
اسمیت، ت. س؛ پولووی، الف؛ داوتی، ج. پ؛ و داودی، ک. (2015). روان­شناسی و آموزش
دانش­آموزان با نیازهای ویژه
. ترجمه: قربان همتی علمدارلو، عباسعلی حسین خانزاده، حمید علیزاده. (1395).  تهران: نشر ارسباران.
افشار، سارا و صدیقی ارفعی، فریبرز (1394). بررسی تحول اجتماعی، سازش یافتگی شخصیت و رفتارهای قالبی (کلیشه ای) در افراد نابینا. همایش ملی جامعه بینا، شهروند نابینا، محل برگزاری: دانشگاه کاشان.
امیدی، ملیحه؛ شریفی درآمدی، پرویز؛ افروز، غلامعلی؛ عسگری، محمد (زیرچاپ). تدوین برنامه آموزش مهارت زبان بدن وارزیابی اثربخشی آن براحساس خودارزشمندی، نشاط معنوی، خودپنداره و محبوبیت اجتماعی نوجوانان نابینا. فصلنامه مشاورۀ شغلی و سازمانی.
بریمانی، صاحبه؛ اسدی، جوانشیر؛ خواجوند، افسانه (1397). اثربخشی بازی درمانی بر سازگاری اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی کودکان ناشنوا. مجلۀ توانبخشی، ۱۹ (۳) :۲۵۰-۲۶۱.
به‌پژوه، احمد؛ کرمی‌نژاد، رضا؛ غباری بناب، باقر؛ شکوهی‌یکتا، محسن (1392). آموزش هوش هیجانی و اثربخشی آن بر دانش‌آموزان با آسیب بینایی. روان­شناسی افراد استثنایی،
 3(10)، 1-20.
به­پژوه، احمد؛ خانجانی، مهدی؛ حیدری محمود؛ شکوهی یکتا، محسن (1386). آموزش مهارت­های اجتماعی بر عزت نفس نابینایان. پژوهش در سلامت روان­شناختی، 1(3) ;37-29 .
جراحی، شیما؛ نجات، حمید (1394). مقایسۀ اثربخشی رفتار‌درمانگری و گفتار‌درمانگری در تحول مهارت‏های ارتباطی کودکان در‏خود‏مانده. روان­شناسی تحولی: روان­شناسان ایرانی، 12(46), 164-155.
حاجلو، نادر؛ عیوضی، خدیجه (1394). اثربخشی آموزش هوش هیجانی بر مدیریت زمان و خود کارآمدی دانش‌آموزان. مطالعات روان­شناختی، 11(شماره 3), 79-98.
حسین خانزاده، عباسعلی (1394). روان­شناسی و آموزش کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه.
تهران: آواری نور.
شفیعی، فاطمه؛ قاسم زاده، حبیب الله (1397). بحثی دربارۀ بازنمایی و جسم‌آگینی در روان‌شناسیِ شناختی و شناختْ‌پژوهی. مجلۀ روان­شناسی و روان­پزشکی شناخت، ۵ (۱) :۷۷-۹۵
شمسایی، فرشید؛ اشترانی، فاطمه؛ اشترانی، الهام (1393). مقایسۀ رضایت از زندگی دانش­آموزان نابینا و ناشنوا با دانش­آموزان مدارس عادی شهر همدان در سال ۱۳۹۲. مجلۀ علمی پژوهان، ۱۳ (۱) :۵۲-۶۰.
صلیبی، ژاسنت (1390). تحلیلی بر سهم ارتباطات غیر‌ کلامی در کنش متقابل اجتماعی. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 2(2), 101-119.
عباسی، مریم؛ قربانی، نیما؛ حاتمی، جواد و غلامعلی لواسانی، مسعود (۱۳۹۴). آیا مواجهه دیداری با نماد بدن­مند بهبودی، سبب تسکین درد می شود؟، نشریۀ روان­شناسی معاصر،
۱۰(۲)، ۱۵-۲۸.
عجم، علی­اکبر (1394). بررسی نقش خودکارآمدی تحصیلی و مهارت‌های ارتباطی بین فردی بر دیدگاه دانشجویان در ارزشیابی مبتنی بر آموزش تلفیقی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی،
۷ (۱) :۳-۱۲.
عطایی فر، ربابه؛ امیری، شعله (1393). آزمون مدل علی رابطۀ بین «سبک دلبستگی، مهارت ارتباطی، ویژگی‌های ‏شخصیتی، رضایت جنسی همسران»، ارتباط مؤثر همسران و رابطۀ مادر- ‏فرزندی درکودکان ‏. زن و مطالعات خانواده ، 7(25), 93-126.
کرمی، جهانگیر؛ حیدری شرف، پریسا؛ شفیعی بهناز (1394). رابطه راهبردهای تنظیم هیجان و هوش­هیجانی با هراس­اجتماعی در دانش­آموزان آسیب‌دیده بینایی و آسیب‌دیده شنوایی.
تعلیم و تربیت استثنایی، ۱ (۱۲۹) :۵-۱۴ .
کریمی، مرضیه (1388). بررسی اصول و روش­های مهارت­های ارتباطی بر مبنای سنت
معصومان (ع)
. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ روان­شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبایی.
اللهی، زبیح‌اله؛ زارعی زوارکی، اسماعیل؛ شریفی‌درآمدی، پرویز؛ نوروزی، داریوش و دلاور، علی (1395). تاثیرآموزش غنی‌شده با تلفن همراه بر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی، مشارکت و یادگیری دانش‌آموزان آسیب‌دیده بینایی. روان­شناسی افراد استثنایی، 6(23), 1-26.
محمدیوسف، بهاره؛ شریفی­درآمدی، پرویز و آقایی حکیمه (1397). تأثیر آموزش مهارت­های
زبان­بدن و اجتماعی بر سازش­یافتگی اجتماعی دانش‌آموزان مبتلا به آسیب­بینایی. فصلنامه سلامت­روان کودک، ۵ (۲) :۵۹-۷۱.
هاشمی، زهره (1389). نظریة استعارة مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون. ادب پژوهی،4
(12), 119-140.
Altavilla G, Manna A, Perrotta F. A possible value in terms of education with action inclusive. Journal of Physical Education and Sport. 2013; 13(3): 371-374.
Aviezer H, Trope Y, Todorov A. Body cues, not facial expressions, discriminate between intense positive and negative emotions. Science. 2012; 338(6111): 1225–1229.
Couser GT. Body language: illness, disability, and life writing. Life Writing. 2016; 13(1): 3–10.
Kef, s., & Dekovic, M. (2004). The role of parental and peer support in adolescents well – being a comparison adolescents with and without a visual impairment. Journal of Adolescence, 435-466.
Lavelle, M.; Healey, P. G. & McCabe, R. (2014). “Nonverbal behavior during face-to-face social interaction in schizophrenia: a review”. The Journal of Nervous and Mental Disease, 202(1), .57-47
Nagaraja, A., Rajamma, N. M., & Reddy, S. V. (2012). Effect of parents’ marital satisfaction, marital life period and type of family on their children mental health status. Journal of Psychology, 3, 65-70.
Norouzi G, Ashori M, Ghalamzan S, Kalantari A A. Condition and Frequency Distribution of Causes of Visual Impairment in People Aged Under 14 Supported by Welfare Organisation in Isfahan Province. mejds. 2018; 8 :52-52.
Osborne, R. (2016). (J.E.A.) Masséglia Body Language in Hellenistic Art and Society (Oxford Studies in Ancient Culture and Representation). Oxford: Oxford University Press, 2015. Pp. xxiv 362. £80. 9780198723592. The Journal of Hellenic Studies, 136, 273-274.
Papadopoulos, K., Metsiou, K., & Agaliotis, I. (2011). Adaptive behavior of children and adolescents with visual impairments. Research in Developmental Disabilities, 32(3), 1086-1096.‏
Prajapati, M. & Patel, J. M. (2014). "The Factors Influencing in Mobile Learning Adoption: A Literature Review Manoj", International Journal of Application or Innovation in Engineering & Management, 3(9), 133-138.
Rohy, Fatamah, Zare, Hosain, Akhondy, Nila.   .(2017)The Relationship between Body Language and Perception of Social Interaction. Journal Scientific Research Social Cognition, Vol. 6, No. 1, (Series 11).
Yoon, S.; Kim, S.; Kim, J. & You, Y. (2016). “A study on the Impact of Consultants’ Nonverbal Communication on Customer Satisfaction, Trust, and Long-term Relationship Orientation of the Client Firm”. Indian Journal of Science and Technology, 9(26).
Segal, Jeanne (2011). The Language of Emotional Intelligence: http:// helpgeide.Org/mental/edo- nonverbal- communi cation.htm.
Vanjelist, A. L. (2011). Handbook of family communication. London: Lawrence Erlbaum.
Wood, J. T. (2012). InterpersonalCommunication: Everyday Encounters. (7th Edition). Boston, MA: Wadsworth.