نقش واسطه‌ای عدم‌ درگیری اخلاقی در رابطۀ بین هویت اخلاقی و رفتار غیرمولد تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشگاه شیراز، دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی

2 دانشیار دانشگاه شیراز، دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی

چکیده

یکی از چالش‌های مهم مؤسسه‌ها و مراکز آموزشی درگیر شدن افراد در رفتارهای غیرمولد تحصیلی است. در پژوهش حاضر نقش واسطه‌ای عدم‌درگیری اخلاقی در رابطۀ بین هویت اخلاقی (درونی‌سازی و نمادسازی) و رفتار غیرمولد تحصیلی بررسی شد. این پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعۀ آماری شامل کلیۀ دانشجویان دانشکده‌های فنی و حرفه‌ای شهر شیراز بود. شرکت‌کنندگان پژوهش شامل 220 دانشجو (110 دختر، 110 پسر) بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. برای اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش، مقیاس‌های عدم‌درگیری اخلاقی، رفتار غیرمولد تحصیلی، و اهمیت هویت اخلاقی برای خود به‌کارگرفته شد. نتایج مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار AMOS نشان داد که مدل پژوهش از برازش خوبی برخوردار است. مطابق با یافته‌های پژوهش، هویت اخلاقی اثر مستقیم بر رفتارهای غیرمولد تحصیلی نداشت. درونی‌سازی هویت اخلاقی اثر منفی بر عدم‌درگیری اخلاقی نشان داد. نمادسازی نتوانست به نحو معنی‌داری عدم‌درگیری اخلاقی را پیش‌بینی کند. همچنین، یافته‌ها بیانگر اثر مثبت عدم‌درگیری اخلاقی بر رفتارهای غیرمولد تحصیلی بود. نتایج آزمون بوت‌استراپ نشان داد که درونی‌‌سازی هویت اخلاقی از طریق کاهش عدم‌درگیری اخلاقی منجر به کاهش رفتارهای غیرمولد تحصیلی در دانشجویان می‌شود. در کل، نتایج این پژوهش شواهدی را برای نقش واسطه‌ای عدم‌درگیری اخلاقی در رابطه بین درونی‌سازی هویت اخلاقی و رفتارهای غیرمولد تحصیلی دانشجویان فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


حق‌نگهدار، مرجان و جوکار، بهرام. (1395). رابطة هویت اخلاقی با بی‌صداقتی تحصیلی: بررسی نقش تعدیلی جنسیت. مجلة مطالعات آموزش و یادگیری، 4، 2، 143-162.
کشتی‌دار، محمد. جهانگیری، محمد و رحیمی، محمد. (1389). نقش هدف‌گرایی و هویت اخلاقی در پیش‌بینی کارکردهای اخلاقی مثبت و منفی در فوتبال. نشریه مدیریت ورزشی، 2، 7، 5-24.
مهبد، مینا. (1395). رابطة بین پنج عامل بزرگ شخصیت و رفتار غیرمولدتحصیلی با واسطه‌گری مهار ادراک‌شده، مدل‌یابی ساختاری. روان‌شناسی تحولی،  ایرانی، 47، 265-275.
Aquino, C. & Reed, A. (2002). The self-importance of moral identity. Journal of Personality and Social Psychology, 83, 6, 1423-1440.
Aquino, K., Reed, A., Thau, S., & Freeman, D. (2007). A grotesque and dark beauty: How moral identity and mechanisms of moral disengagement influence cognitive and emotional reactions to war. Journal of Experimental Social Psychology, 43, 385–392.
Bandura, A. (1990). Mechanisms of moral disengagement In: W. ed. Origin of terrorism: Psychologies, Ideologies, Theologies, states of Mind. Cambridge, MA: Cambridge University Press, 161-191.
Bandura, A. (1995). Multifaceted scale of the mechanisms of moral disengagement. Available from A. Bandura, Stanford University, Stanford CA 94305–2130.
Blasi, A. (1993). The development of identity: Some implications for moral functioning. In G. G. Noam, T. E. Wren, G. Nunner-Winkler, & W. Edelstein (Eds.), Studies in contemporary German social thought. The moral self (pp. 99-122). Cambridge, MA, US: The MIT Press.
 Blasi, A. (2004). Neither personality nor cognition: An alternative approach to the nature of the self. In C. Lightfoot, C. Lalonde, & M. Chandler (Eds.). Changing conceptions of psychological life (pp. 3–25). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Boegarshausen, G., Aquino, K., & Reed, A. II. (2015). Moral identity. Journal of Marketing, 71, 1, 178-193.
Caprara, G. V., Fida, R., Vecchione, M., Tramontano, C., & Barbaranelli, C. (2009). Assessing civic moral disengagement: Dimensionality and construct validity. Personality and Individual Differences, 47, 504-509.
Christian, J. S., & Ellis, A. P. (2014). The crucial role of turnover intentions in transforming moral disengagement into deviant behavior at work. Journal of Business Ethics, 119, 2, 193-208.
Crede, M. & Niehorster, S. (2009). Individual differences influences on self-focused and other-focused counterproductive student behaviors. Personality and Individual Differences, 47, 769-776.
De Caroli, M. E., & Sagone, E. (2014). Mechanisms of moral disengagement: An analysis from early adolescence to youth. Procedia – Social and Behavioral Science, 140, 312-317.
Detert, J. R., Treviño, L. K., & Sweitzer, V. L. (2008). Moral disengagement in ethical decision making: A study of antecedents and outcomes. Journal of Applied Psychology, 93, 374-391.
Farnese, M. L, Tremontano, C., Fida, R. & Paciello, M. (2011). Cheating behaviors in academic context: Does academic moral disengagement matter? Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 356-365.
Hardy, S. A. & Carlo, G. (2005). Identity as a source of moral motivation. Human development, 48, 232-256.
Hartmann, T., Möller, I., & Krause, C. (2015). Factors underlying male and female use of violent video games. New Media & Society, 17, 11, 1777–1794.
Hendy, N. T., & Montargot, N. (2019). Understanding academic dishonesty among business school students in France using the theory of planned behavior. The International Journal of Management Education, 17, 85-93.
Hyde, L. W., Shaw, D. S., & Moilanen, K. L. (2010). Developmental precursors of moral disengagement and the role of disengagement in the development of antisocial behavior. Journal of Abnormal Child Psychology, 38, 197-209.
Hystad, S. W., Mearns, K. J., & Eid, J. (2014). Moral disengagement as a mechanism between perceptions of organizational injustice and deviant work behaviors. Safety Science, 68, 138-145.
Lee, CH., Segal, R., Kimberlin, C., Smith, W.T. & Weiler, R.M. (2014). Reliability and validity for measurement of moral disengagement in pharmacists. Research in Social and Administrative Pharmacy, 10, 297-312.
Jia, F., & Krettenauer, T. (2017). Recognizing Moral Identity as a Cultural Construct. Frontiers. Psychology, 8, 412. Available at: http://www. frontiersin.org:.Accessed, February 8, 2018.
Kavussanio, M., & Ring. C. (2017). Moral Identity Predicts Doping Likelihood via Moral Disengagement and Anticipated Guilt. . Journal of Sport and Exercises Psychology, 39, 4, 293-301.
Kline, R. B. (2010). Principles and Practice of Structural Equation Modeling, NY: Guilford press.
Krettenauer, T., Murua, L. A., & Jia, F. (2016). Age-related differences in moral identity across adulthood. Developmental Psychology, 52, 972–984.
Marcus, B. & Schuler, H. (2004). Antecedents of counterproductive behavior at work: A general perspective. The Journal of Applied Psychology, 89, 4, 647-660.
Mazzone, A., Yanagida, T., Caravita, S. C. S., & Strohmeier, D. (2018). Moral emotions and moral disengagement: Concurrent and longitudinal associations with aggressive behavior among early adolescents. Journal of Early Adolescence, 00, 0, 1-25. 
Moore, C. (2015). Moral disengagement. Current opinion in psychology, 6, 199-204.
Mulder, L.B. & Aquino, K. (2013). The role of moral identity in the aftermath of dishonesty. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 121, 219-230.
Naghdipour, B. & Emeagwali, O. L. (2013). Student's justification for academic dishonesty: call for action. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 83, 261-265.
Pelton, J., Gound, M., Forehand, R, & Brody, G. (2004). The Moral Disengagement Scale: Extension with an American minority sample. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment , 26, 1, 31-39. 
Rimkus, L.K. (2012). A new measure of counterproductive student behavior. M.A. Thesis. The Faculty of the Department of Psychologyو East Carolina University.
Robinson, S. L. & Bennett, R. J. (1995). A typology of deviant workplace behaviors: A multidimensional scaling study. Academy of management Journal, 38, 2, 555-572.
Samnani, A. K., Salamon, S. D., & Singh, P. (2014). Negative affect and counterproductive workplace behavior: The moderating role of moral disengagement and gender. Journal of Business Ethics, 119, 2, 235-244.
Schwager, I. T. L., Hülshegar, U. R., Lang, J. W. B, Klieger, D. M., Bridgeman, B., & Wendler, C. (2014). Supervisor rating of student's academic potential as predictors of citizenship and counterproductive behavior. Learning and Individual Differences, 35, 65-69.
Teng, Z., Nie, Q., Yangu, P., Yanling, L., & Cheng, G. (2017). A cross-lagged model of the relationship between violent video game exposure and moral disengagement in middle school and high school students. Children and Youth Services Review, 81, 117-123.
Wowra, S. A. (2007). Moral identities, social anxiety and academic dishonesty among American college students. Ethics & Behavior, 17, 3, 303-321.
Yıldıza, B., Alpkanb, L., Sezenc, B., & Yıldıza, H. (2015). A Proposed Conceptual Model of Destructive Deviance: The Mediator Role of Moral Disengagement. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 207,414 – 423.
Zsolnai, L. (2016). Moral disengagement: How people do harm and live with themselves, by Albert Bandura. New Yourk: Macmillan, 2016. 544 pp. ISBN: 978-1-4641-6005-9. Business Ethics Quarterly, 26, 3, 426-429.