فرایند داوری علمی نشریه مطالعات آموزش و یادگیری ستون اصلی اعتبار، کیفیت و اصالت مقالات منتشرشده است. داوران با تحلیل دقیق، ارزیابی بیطرفانه و پایبندی به اصول اخلاق پژوهش، نقش اساسی در ارتقای سطح علمی تولیدات پژوهشی ایفا میکنند. این سند چارچوبی جامع، روشن و حرفهای برای داوری ارائه میدهد تا ارزیابیها سازنده، مؤثر و منطبق با استانداردهای علمی باشد.
۱. اصول بنیادین داوری
محرمانگی
- تمامی بخشهای دستنویس، دادهها و پیوستها محرمانه تلقی میشود.
- هرگونه استفاده از محتوا برای منافع شخصی یا انتقال آن به دیگران اکیداً ممنوع است.
بیطرفی کامل
- ارزیابی باید مستقل از هویت نویسنده، وابستگی سازمانی، ملیت، جهتگیری نظری، نتایج پژوهش یا عوامل غیرعلمی باشد.
- هرگونه تضاد منافع احتمالی باید فوراً به سردبیر گزارش شود.
شفافیت و استدلالمندی
- تمامی نظرها باید مستدل، مستند و مبتنی بر اصول علمی باشد.
- توضیح دقیق دلایل پذیرش، نیاز به اصلاح، یا رد مقاله ضروری است.
اخلاق حرفهای
- داور نباید از اطلاعات موجود در مقاله برای پژوهش خود یا دیگران استفاده کند.
- رفتار حرفهای، احترام متقابل و زبان مناسب در ارائه بازخورد ضروری است.
- گزارش هرگونه نشانه تخلف پژوهشی (دادهسازی، سرقت ادبی، دستکاری تصاویر و...) الزامی است.
زمانبندی
- پاسخ سریع به دعوت داوری
- تحویل داوری در بازه تعیینشده
- اعلام به سردبیر در صورت عدم امکان انجام داوری
رفتار حرفهای
- پرهیز از سوگیری، قضاوت شخصی و لحن منفی
- رعایت احترام و نزاکت علمی
- نگاه حمایتی و کمک به ارتقای کیفیت پژوهش
۲. مراحل داوری
الف) ارزیابی اولیه
- تناسب با اهداف و حوزه نشریه: تشخیص اینکه مقاله از نظر موضوع، هدف و روش با رسالت نشریه همخوان است.
- ساختار مقاله: بررسی وجود بخشهای اصلی (چکیده، مقدمه، مبانی نظری، روش، یافتهها، بحث، نتیجهگیری).
- کیفیت نگارش: وضوح متن، انسجام بخشها، استانداردهای نگارشی و نبود خطاهای زبانی.
ب) ارزیابی محتوایی
- اصالت و نوآوری: شواهدی مبنی بر افزودن ارزش جدید به ادبیات موجود.
- روششناسی: تناسب روش، روایی و پایایی ابزارها، کفایت نمونه، رعایت اصول علمی.
- اعتبار دادهها و تحلیلها: منطق تحلیل، صحت نتایج، استحکام استنتاجها.
- مبانی نظری و پیشینه: بهروز بودن منابع، تناسب چارچوب نظری، پوشش کافی منابع معتبر.
- روشنبودن ارتباط نتایج با اهداف پژوهش.
ج) ارائه بازخورد
- نقد سازنده: همراه با راهحل، مثال و پیشنهادهای قابل اجرا.
- پرهیز از قضاوت مبهم یا احساسی.
- ارائه توضیحات دقیق، بخشبخش و قابلپیگیری برای نویسنده.
- حفظ ناشناسبودن داور در تمام بخشها.
د) پیشنهاد نهایی
- پذیرش بدون تغییر
- پذیرش با اصلاحات جزئی
- نیازمند اصلاحات عمده (با توضیح دقیق موارد ضروری)
- رد مقاله (با ارائه دلایل روشن و قابل استناد)
۳. دلایل رایج پذیرش
- همخوانی با اهداف نشریه
- نوآوری و ارزش افزوده علمی
- شفافیت و انسجام نوشتار
- روششناسی دقیق
- تحلیل داده معتبر و استنتاجهای منطقی
- منابع علمی معتبر و بهروز
۴. دلایل رایج رد
- ساختار ضعیف یا ناقص
- نبود نوآوری یا تکراریبودن
- روششناسی ناکافی یا اشتباه
- تحلیل نادرست یا نتایج غیرقابلاتکا
- منابع بیاعتبار یا بسیار قدیمی
- نگارش ضعیف و پر از خطا
نکته مهم:
داوران باید توجه کنند که نویسندگان استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی را بهطور شفاف اعلام کرده باشند. در صورت مشاهده استفاده نامناسب یا اعلامنشده از هوش مصنوعی، داور باید موضوع را به سردبیر اطلاع دهد.
برای دریافت فایل راهنمای داوری اینجا کلیک کنید.
