شناسایی نشانگرهای خلاقیت پداگوژیکی و یادگیری در آموزش عالی: یک مطالعه کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران). نویسنده مسئول)

3 موسسه آموزش، کالج دانشگاهی لندن(ucl)، لندن، انگلستان

4 مربی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی نشانگرهای خلاقیت پداگوژیکی و یادگیری در آموزش عالی انجام شد. روش مورد استفاده روش تحقیق کیفی از نوع پدیدارشناسی بود. مشارکت‌کنندگان بالقوه پژوهش، اساتید و خبرگان دانشگاهی دارای تخصص وسابقه علمی در حوزه خلاقیت در آموزش عالی بودند. روش گردآوری داده‌ها نیز مصاحبه نیمه ساختاریافته بود که با استفاده از رویکرد نمونه‌گیری هدفمند از نوع انتخاب صاحب‌نظران کلیدی و معیار اشباع نظری با 25 نفر مصاحبه صورت گرفت. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها ازطریق تکنیک تحلیل مضمون انجام گردید ودرنهایت یافته‌های پژوهش نشان داد که خلاقیت پداگوژیکی مشتمل بر سه بعد محتوای آموزشی خلاق، رویکردهای آموزشی خلاق و رویکردهای ارزیابی خلاق است. شرکت‌کنندگان در خصوص محتوای آموزشی بر ضرورت توجه به نیازهای منطقه‌ای، مهارت‌های یافتن مسئله، حل مسئله، کارآفرینی و سواد سلامت و بوم‌شناختی تأکید داشتند. همچنین مهم‌ترین ویژگی‌های رویکردهای آموزشی خلاق را برقراری ارتباط بین محتوای آموزشی و مسائل زندگی، بهره‌گیری خلاق از فناوری آموزشی در تدریس، به‌کارگیری رویکردهای آموزشی متنوع و خلاق نظیر حلقه‌های مطالعه و ایفای نقش، آموزش مبتنی بر مباحثه ذکر کردند. در ارتباط با رویکردهای ارزیابی خلاق نیز رویکرد فیدفوروارد و ارزیابی موقعیتی را مورد تأکید قرار دادند. علاوه بر این درارتباط با تشویق و تسهیل خلاقیت یادگیری در محیط‌های دانشگاهی بر تشویق و حمایت ازپرسشگری، کنجکاوی، جسارت، ریسک‌پذیری و غنا بخشیدن به فعالیت‌های فوق‌برنامه در محیط‌های دانشگاهی تأکید داشتند. بدیهی است که یافته‌های این پژوهش امکان بهبود فرایندهای یاددهی و یادگیری در سطح آموزش عالی را فراهم آورده است.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی

ایزدی یزدان آبادی، احمد و فدایی شهاب،معصومه. (1389).  ضرورت سنجی آموزش و توسعه‌یعلمی مهارت‌های کارآفرینی در دانشجویان کارشناسی ارشد رشته‌ی مدیریت آموزشی وارایه الگوی آموزشی مناسب،علوم تربیتی، 17(1)، 129-150.

بهروزی، ناصر. (1385). ضرورت پرورش خلاقیت در آموزش عالی. آموزشمهندسی ایران، 8(29)، 81-95.
رضایی، مهدیه؛ شبیری، سید محمد؛ سرمدی، محمدرضا ولاریجانی، مریم. (1395). بررسی سواد محیط زیستی دانشجویان دانشگاه پیام نور استانمرکزی با تاکید بر جنسیت و مقایسه آن از دیدگاه اسلام و اکوفمنیسم. انسان ومحیط زیست، 41، 107-120.
صادقی، زینب؛ محتشمی، رضا؛ میری، امیر و صادقی، سبحان. (1389). خلاقیت در آموزش عالی: گامی اساسی در جهت توسعه پایدار. راهبردهایآموزش در علوم پزشکی، 1(7)، 23-28.
کریمی، صدیقه و شریف، مصطفی. (1393). چالش‌های آموزش عالیدر تدوین محتوای برنامه درسی با رویکرد جامعه یادگیری. رویکردهای نوین آموزشی، 9(1)، 107-142.
محبی امین، سکینه و ربیعی، مهدی. (1394). کیفیت تدریس خلاقبر اساس تجربه دانشجویان پرستاری. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 4(3)، 244-255.
محمودی، حسن و طاهری، ابوالفضل. (1394). بررسی رابطه بینسواد اطلاعاتی و سواد سلامت در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد. تعاملانسان و اطلاعات، 2(2)، 31-41.
میرزابیگی، علی. (1380). برنامه‌ریزی درسی و طرح درس در آموزش رسمی و تربیت نیروی انسانی. تهران: یسطرون.
ب.انگلیسی
Alencar, E. M. L. S., & Fleith, D. S. (2009). Creativity: multiple perspectives. Brazil, DF: publisher of the University of Brasilia.
Alencar, E. M. L. S. D., & Fleith, D. D. S. (2010). Creativity in higher education: inhibiting factors. Avaliação: Revista da Avaliação da Educação Superior (Campinas), 15(2), 201-206.
Alencar, E. M., Fleith, D. D. S., & Pereira, N. (2017). Creativity in higher education: Challenges and facilitating factors. Temas em Psicologia, 25(2), 553-561.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Qualitative Research, 1(3), 385-405.
Barnett, R. (2015). Towards the creative university. Buenos Aires - 28 April.
Barnett, R. (2020). Towards the creative university: Five forms of creativity and beyond. Higher Education Quarterly, 74(1), 5-18.
Bermejo, R., Ruiz, M. J., Prieto, M. D., Ferrándiz, C., & Sainz, M. (2015). Teaching creative-scientific thinking in high school students. In M. F. Morais, L. C. Miranda, & S. M. Wechsler (Eds.), Creativity. Practical applications in international contexts, (pp. 109-136). Sao Paulo, SP: Vetor.
Burnard, P. (2011). Constructing assessment for creative learning. In J. Sefton-Green, P. Thomson, K. Jones, & L. Bresler (Eds.), The Routledge international handbook of creative learning (pp. 140-149). New York, NY: Routledge.
Chien, C. Y., & Hui, A. N. (2010). Creativity in early childhood education: Teachers’ perceptions in three Chinese societies. Thinking Skills and Creativity, 5(2), 49-60.
Craft, A. (2011). Approaches to creativity in education in the United Kingdom. In J. Sefton-Green, P. Thomson, K. Jones, & L. Bresler (Eds.), The Routledge international handbook of creative learning (pp. 129-139). New York, NY: Routledge.
Csikszentmihalyi, M., & Nakamura, J. (2014). Creativity through the life span from an evolutionary systems perspective. In M. Csikszentmihalyi. (Eds.). The systems model of creativity: The collected works of Mihaly Csikszentmihalyi (pp.239-254). New York, NY: Springer.
Dulamă, M. E., & Ilovan, O. R. (2016). How powerful is feedforward in university education? A case study in Romanian geography education on increasing learning efficiency. Educational Sciences: Theory & Practice, 16(3), 827-848.
Drew, V., & Mackie, L. (2011). Extending the constructs of active learning: implications for teachers' pedagogy and practice. Curriculum Journal, 22(4), 451-467.
European University Association. (2007). Creativity in higher education. Brussels, Belgium: European University Association.
Feldhusen, J. F. (2002). Creativity: the knowledge base and children. High Ability Studies, 13(2), 179-183.
Gaspar, D., & Mabic, M. (2015). Creativity in Higher Education. Universal Journal of Educational Research, 3(9), 598-605.
Hilal, H. M. H., Husin, W. N. I. W., & Zayed, T. M. (2013). Barriers to creativity among students of selected universities in Malaysia. International Journal of Applied Science and Technology, 3(6), 51-60.
Hine, B., & Northeast, T. (2016). Using feed-forward strategies in higher education. The terrifying novel assignment: using feed-forward to improve students' ability and confidence on assignments that test new skills. New Vistas, 2(1), 28-33.
Horng, J. S., Hong, J. C., ChanLin, L. J., Chang, S. H., & Chu, H. C. (2005). Creative teachers and creative teaching strategies. International Journal of Consumer Studies, 29(4), 352-358.
Hosseini, A. S. (2011). University student's evaluation of creative education in universities and their impact on their learning. Procedia-social and behavioral sciences, 15, 1806-1812.
Jackson, N., Oliver, M., Shaw, M., & Wisdom, J. (Eds.). (2006). Developing creativity in higher education: An imaginative curriculum. Routledge.
Jeffrey, B., & Craft, A. (2004). Teaching creatively and teaching for creativity: distinctions and relationships. Educational studies, 30(1), 77-87.
Justyna, E. (2016). Creativity in higher education curriculum: A qualitative case study of pedagogical processes and practices. Doctoral Dissertation in Curriculum, Graduate Faculty of Texas Tech University.
Kleiman, P. (2008). Towards transformation: conceptions of creativity in higher education. Innovations in Education and Teaching International, 45(3), 209-217.
Manzi, M. A. (2015). Fostering creativity in higher education institutions: A consulting model.  Master Thesis, Department of Creative Studies, State University of New York.
Means, A. (2013). Creativity and the biopolitical commons in secondary and higher education. Policy Futures in Education, 11(1), 47-58.
O'Hara, L. A., & Sternberg, R. J. (2001). It doesn't hurt to ask: Effects of instructions to be creative, practical, or analytical on essay-writing performance and their interaction with students' thinking styles. Creativity Research Journal, 13(2), 197-210.
Papaleontiou-Louca, E., Varnava-Marouchou, D., Mihai, S., & Konis, E. (2014). Teaching for creativity in universities. Journal of Education and Human Development, 3(4), 131-154.
Pfeiffer, S. I., & Wechsler, S. M. (2013). Leadership in young people: A proposal for the identification and development of creativity and giftedness. Psychology Studies, 30(2), 219-229.
Robinson, D., Schaap, B. M., & Avoseh, M. (2018). Emerging themes in creative higher education pedagogy. Journal of Applied Research in Higher Education, 10(3), 271-282.
Sadler, D. R. (2010). Beyond feedback: Developing student capability in complex appraisal. Assessment & Evaluation in Higher Education, 35(5), 535-550.
Sawyer, R. K. (2010). Learning for creativity. In R. A. Beghetto & J. C. Kaufman (Eds.), 172-190.
Scott, G., Leritz, L. E., & Mumford, M. D. (2004). The effectiveness of creativity training: A quantitative review. Creativity Research Journal, 16(4), 361-388.
Sefton-Green, J., & Bresler, L. (2011). Theories and histories: Creative learning and its contexts. In J. Sefton-Green, P. Thomson, K. Jones, & L. Bresler (Eds.), The Routledge international handbook of creative learning (pp. 9-14). New York, NY: Routledge.
Smith, K. (2011). Cultivating innovative learning and teaching cultures: A question of garden design. Teaching in Higher Education, 16(4), 427-438.
Tsai, K. C. (2015). A framework of creative education. In Education, 21(1), 137-155.
Wechsler, S. M., & Nakano, T. C. (2011). Creativity in higher education: an international perspective. São Paulo: Vector.
Wiggins, G. (2011). Creative learning. In J. Sefton-Green, P. Thomson, K. Jones, & L. Bresler (Eds.), The Routledge international handbook of creative learning (pp. 320-331). New York, NY: Routledge.
Zhang, Q., & Cui, G. (2011, August). Investigation and analysis of Xi'an college students' health literacy. Proceedings 2011 International Conference on Human Health and Biomedical Engineering (pp. 994-997). IEEE.