اثربخشی آموزش راهبردهای انگیزشی تحصیلی بر آسیب‌ها و موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روان‌شناسی ، واحد تربت جام، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت جام، ایران

2 استادیار گروه علوم تربیتی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه روان‌شناسی، واحد تربت جام، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت جام، ایران

چکیده

هدفاز اجرای این پژوهش بررسی تاثیر آموزش راهبردهای انگیزشی تحصیلی بر آسیب‌ها و  موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه بود. روش پژوهش از نوع ‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان پسر دوره متوسطه دوم ناحیه 6 شهر مشهد در سال 1398 بود که از بین آنها 40 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و سپس در 2 گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) به صورت تصادفی گمارده شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه‌های چک‌لیست آسیب‌های تحصیلی عابدی و موفقیت تحصیلی صالحی بود. آزمودنی‌های گروه آزمایش در 8 جلسه 90 دقیقه‌ای به ‌صورت گروهی تحت آموزش قرار گرفتند. داده‌ها بعد از اتمام جلسات با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره و چندمتغیره تحلیل شدند. نتایج نشان داد که آموزش راهبردهای انگیزشی تحصیلی بر آسیب‌ها و موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه موثر است. همچنین آموزش راهبردهای انگیزشی بر خرده مولفه‌های مشکلات در انتخاب و تصمیم‌گیری، مشکلات آمادگی تحصیلی، مشکلات انگیزه تحصیلی، مشکلات عادات تحصیلی، مشکلات برنامه‌ریزی تحصیلی، مشکلات مربوط به محیط و جو تحصیلی، مشکلات مربوط به امتحان تاثیر معنی‌دار دارد. از این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که آموزش راهبردهای انگیزشی تحصیلی بر کاهش آسیب‌های  تحصیلی و همچنین افزایش موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان، مؤثر است.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
پورحسین ملایوسفی، شهرام؛ حسینی‌نسب، داود و پناه‌علی، امیر. (1397). مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای خودتنظیمی انگیزش و مهارت‌های ارتباطی بر استرس تحصیلی دانش‌آموزان استعدادهای درخشان تبریز. فصلنامه طب توانبخشی، 7 (4)، 29-21.
تمنایی‌فر، محمدرضا؛ سلامی، فاطمه و دشتبان‌زاده، سمیه. (1390). رابطه سلامت‌روان و شادکامی ‌با موفقیت تحصیلی دانشجویان. مطالعات معرفتی دانشگاه اسلامی، 15(2)، 63-46.
حسن‌زاده، رمضان و وطن‌دوست، لیلا. (1396). اثربخشی آموزش مدیریت انگیزش بر سرزندگی تحصیلی و خودپنداره تحصیلی دانش‌آموزان. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 5 (3)، 72-67.
خجسته، فریده؛ مرزیه، افسانه و پورقاز، عبدالوهاب. (1396). رابطه میان انگیزش تحصیلی با میزان استفاده دانشجویان از فضای مجازی. پنجمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان‌شناسی، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
خدابخش، مریم. (1394). بررسی رابطه بین انگیزش درونی با موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور، دومین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان‌شناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
سحاقی، حکیم. (1397). بررسی رابطه سلامت‌روان و شادکامی‌با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان جندی‌شاپور اهواز. راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، 5 (1)، 24-15.
سلملیان، زهره؛ کاظم‌نژاد، احسان و غلامی‌چابکی، بهاره. (1396). بررسی ارتباط موفقیت تحصیلی دانشجویان با منبع کنترل. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 9 (4)، ۴۸-۳۹.
سماوی، سیدعبدالوهاب؛ ابراهیمی، کلثوم و جاودان، موسی. (1395). بررسی رابطه درگیری‌های تحصیلی، خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس. نشریه راهبردهای شناختی در یادگیری، 4 (7)، 92-71.
سهرابی، زهره؛ قوتی، فاطمه؛ میرحسینی، فخرالسادات و حسینی، آغافاطمه. (1395). بررسی ارتباط انگیزه پیشرفت تحصیلی و مدیریت زمان با موفقیت تحصیلی دانشجویان کارشناسی دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران. مجله علوم پزشکی رازی، 23(125)، 45-35
صالحی، رضوان. (1393). تدوینمدلمشاورهتحصیلیوبررسیتأثیرآنبرموفقیت تحصیلیدانش‌آموزانپایهاولدبیرستا‌‌ن‌هایشهرستانشهرکرد. پایان‌نامه دکتری رشته مشاوره مسیر شغلی. دانشگاه اصفهان، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، گروه مشاوره.
صالحی، رضوان و عابدی، محمدرضا. (1393). تدوین مدل نظری مشاورره تحصیلی براساس عوامل مؤثر بر موفقیت تحصیلی. دوفصلنامهمشاورهکاربردی، 4 (1)، 48-19.
صالحی‌عمران، ابراهیم و عابدینی، میمینت. (1397). بررسی رابطه بین شادکامی ‌با موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان در فضاهای آموزشی استان مازندران با تأکید بر نقش برنامه‌ریزی آموزشی. نشریه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 7 (13)، 145-121.
طاهری، محمدرضا و جلیلیان، فاطمه (1397). تحلیلی بر علل و عوامل کاهش انگیزه و تأثیر آن بر افت تحصیلی دانش‌آموزان. پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 3(24)، 70-54.
عابدی، محمدرضا. (1384). آسیب شناسی تحصیلی. فصلنامه آموزه، 26، 50-46.
عاشوری، جمال؛ ویسی، نصراله؛ حسینی، طیبه؛ طیبی چوبری، مرتضی و جلیل آبکنار، سیده سمیه. (1393). ارتباط راهبردهای انگیزشی، راهبردهای یادگیری شناختی، فراشناختی و هوش معنوی با موفقیت تحصیلی دانشجویان پرستاری. دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 6(2)، 369-359.
عزیزیان، امین. (1395). بررسی برخی مشکلات تحصیلی در دانش‌آموزان. همایش بین المللی افق‌های نوین در علوم تربیتی، روان‌شناسی و آسیب‌های اجتماعی، تهران، انجمن افق نوین علم و فناوری.
کجباف، محمدباقر؛ عاشوری، جمال و عاشوری، محمد. (1392). ارتباط راهبردهای انگیزشی، راهبردهای یادگیری و خلاقیت با موفقیت تحصیلی ریاضی در دانش‌آموزان تیزهوش اصفهان. مطالعات آموزش و یادگیری، 5 (1)، 85-65.
کهدویی، سمیه؛ فلسفی‌نژاد، محمدرضا و برجعلی، احمد. (1396). تدوین و اعتباریابی مدل علّی موفقیت تحصیلی در دبیرستان. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 7 (28)، 64-33.
گرگیج سالم، طاهره و میرعبدی، رضا. (1397). بررسی عوامل موثر در بهبود انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان. یازدهمین کنفرانس بین المللی روان‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران، شرکت همایشگران مهر اشراق.
لطفی عظیمی، افسانه و ابراهیمی قوام، صغری. (1394). سبک‌های انگیزش و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌ای خودپنداشت تحصیلی. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 11(43)، 257-247.
محمدی، نسیم و دفتری اکباتان، مژگان. (1396). بررسی اثربخشی آموزش خودکارآمدی برانگیزش پیشرفت دانشجویان علوم پزشکی. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 10(1)، 41-36.
مهدوی، طاهره؛ رضایی، فاطمه و عابدی، محمدرضا. (1391). بررسی رابطه پیشرفت تحصیلی و آسیب‌های تحصیلی در دانش‌آموزان سال اول متوسطه شهر اصفهان. سومین همایش ملی مشاوره، خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر.
نگهداری، سمیه و زارع، حسین. (1397). نقش واسطه‌ای باورهای فراشناختی در رابطه بین راهبردهای انگیزشی و خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان. مطالعات آموزش و یادگیری، 13(2)، 20-1.
 
 ب. انگلیسی
Adam, M. P. (2018). A four year longitudinal study of student learning strategies. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 10(11) 1496-1500.
Alfaro, E. C., Umana-Taylor, A. J., Gonzales-Backen, M.A.,Bámaca M.Y., & Zeiders, K. H. (2009). Latino adolescents' academic success: The role of discrimination, academic motivation, and gender. Journal of Adolescence, 32(4), 941-962.
Altintas, E., Karaca, Y., Moustafa, A., & El Haj, M. (2020). Effect of Best Possible Self Intervention Situational Motivation and Commitment in Academic Context. Learning and Motivation, 69, 101-119.
Areepattamannil, S. (2011). Academic self-concept, academic motivation, academic engagement, andacademic achievement: A mixed methods study ofIndian adolescents in Canada and India. PhD dissertation, Queen's University, Ontario, Canada.
Beatson, N. J., Bergb, D. A. G., & Smith, J. K. (2018). The impact of mastery feedback on students’ self-efficacy beliefs. Studies in Educational Evaluation, 59, 58-66.
Bedel, E. F.(2016). Exploring Academic Motivation, Academic Self-Efficacy and Attitudes toward Teaching in Pre-Service Early Childhood Education Teachers. Journal of Education and Training Studies, 4(1), 142-149.
Brown, C. M, Troy, N. S., Jobson, K. R., & Link, J. K. (2018). Contextual and personal determinants of preferring success attributed to natural talent or striving, Journal of Experimental Social Psychology, 78, 134-147.
Bryant, S. K. (2017). Self-efficacy sources and academicmotivation: A qualitative study of 10thgraders (Doctoral dissertation, East Tennessee State University).
Busato, V. V., Prins, F. J., Elshout, J. J., & Hamaker, C. (2011). Intellectual ability, learning style, personality, achievement motivation and academic success of psychology students in higher education. Personality and Individual Differences, 29, 1057-1068.
Bylund, C. L., Brown, R. F., di Ciccone, B. L., Levin, T. T., Gueguen, J. A., & Hill, C. (2008). Training faculty to facilitate communication skills training: Development and evaluation of a workshop. Patient Education and Counseling, 70(3), 430-436.
Clark, M. H., & Schroth, C. A. (2010). Examining relationships between academic motivation and personality among college students. Learning and Individual Differences, 20(1), 19-24.
Deci E.L., Ryan R. M. (1985). Intrinsic motivation and selfdeterminationin human behavior. New York: Plenum Press.
Denham, Sh. A., Tietze, M., Allam, Z., Talleff, J., Schrum, N., & Wang T. (2018). Academic success of undergraduate nursing students, Nurse Education in Practice, 33, 172-177.
Deveci, A., & Gunduz, H. (2012). Educational and administrative problems encountered at schools by Turkish students in Denmark. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 5805-5810.
Djudin, T., & Amir, R. (2018). Integrating SQ4R reading technique with graphic postorganizers in science learning of earth and space. Jurnal Pendidikan IPA Indonesia, 7(1), 76-84.
Hrbackova, K., Hladik, J., & Vavrova, S. (2012). The relationship between locus of control, metacognition, and academic success. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 69(24), 1805-1811.
Koçak, R., & Boyacı, M. (2010). The predictive role of basic ability levels and metacognitive strategies of students on their academic success. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 767-772.
Lepper, M. R., & Hodell, M. (1989). Intrinsic motivation in the classroom. In C. Ames (Eds.), research on motivation in education 3, pp. 73-105. San Diego, CA: Academic Press.
Lopez, J., González O. M., Avila, I.., & Teos O. (2008). Epidemiological health factors and their relationship with academic performance during the first year of medical school. Study of two generations. Gaceta medica deMexico, 145(2), 81-90.
Lynch, A. D., Lerner, R. M., & Leventhal, T. (2015). Adolescent academic achievement and school engagement: An examination of the role of schoolwide peer culture. Journal of Young Adolescence, 42, 6-12.
Obergriesser, S., & Stoeger, H. (2020). Students’ emotions of enjoyment and boredom and their use of cognitive learning strategies – How do they affect one another? Learning and Instruction, 66, 1-10.
Ramesburg, L. (2007). Strive for success: A successful retention program for associate of science in Nursing students, Teaching and Learning in Nursing, 2(1), 12-16.
Shih, Sh. (2005). Role of achievement goals in children’s learning in Taiwan.  The Journal of Educational, 98(5), 310-319.
Smit, K., de Brabander, C. J., Boekaerts, M., & Martens R. L. (2017). The self-regulation of motivation: Motivational strategies as mediator between motivational beliefs and engagement for learning. International Journal of Educational Research, 82, 124-134.
Tseng, S. C., Tsai, C. C. (2010). Taiwan college students' self-efficacy and motivation of learning in online peer assessment environments. The Internet and Higher Education, 13(3), 164-169.
Wang, M. T., & Eccles, J. S. (2013). School context, achievement motivation, and academic engagement: A longitudinal study of school engagement using a multidimensional perspective. Learning and Instruction, 28, 12–23.