پیش‌بینی عزت‌نفس بر اساس سرمایه‌های رشدی درونی و بیرونی در دختران دانش‌آموز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری روان‌شناسی تربیتی، گروه روان‌شناسی ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه، ایران

2 دانشیار روان‌شناسی تربیتی، گروه روان‌شناسی ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 دانشیار روان‌شناسی تربیتی، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، همدان، ایران

4 استادیار روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

هدف این پژوهش پیش‌بینی عزت‌نفس بر اساس سرمایه‌های رشدی درونی و بیرونی در دختران دانش‌آموز بود. تعداد 322 نفر از دختران دانش‌آموز مدارس استعدادهای درخشان استان همدان از طریق نمونه‌گیری طبقه‌ای نسبتی انتخاب و نیمرخ سرمایه‌های رشدی و پرسش‌نامۀ عزت‌نفس را تکمیل نمودند. داده‌ها با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی تحلیل شدند. نتایج مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار SmartPLS3 نشان داد که مدل پژوهش از برازش خوبی برخوردار است. مطابق با یافته‌های پژوهش، ضریب تعیین بین سرمایه‌های رشدی درونی و بیرونی با عزت‌نفس، و سرمایه‌های رشدی بیرونی و درونی بر میزان عزت‌نفس دانش‌آموزان اثرگذار بودند. از بین ابعاد سرمایه‌های رشدی درونی، به ترتیب هویت مثبت، شایستگی‌های اجتماعی، تعهد به یادگیری و ارزش‌های مثبت بیشترین ارتباط مثبت معنی‌دار را با عزت‌نفس داشتند. همچنین، از میان ابعاد سرمایه‌های رشدی بیرونی، به ترتیب حمایت، توانمندسازی، محدودیت‌ها- انتظارات و استفادۀ سازنده از زمان بیشترین ارتباط مثبت معنی‌دار را با عزت‌نفس داشتند. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان گفت که سرمایه‌های رشدی دانش‌آموزان می‌تواند پیش‌بینی کنندۀ خوبی برای عزت‌نفس آنان باشد؛ بنابراین تأمین سرمایه‌های رشدی و حمایت همه جانبۀ ارکان مختلف جامعه از تأمین سرمایه‌های رشدی نوجوانان می‌تواند تأثیر بسزایی در پرورش و ارتقاء عزت‌نفس آنان ایفاء نماید.

کلیدواژه‌ها


بیابانگرد، ‌اسماعیل (1384). مقایسۀ اولویت‌های ارزشی والدین و نوجوانان شهر تهران. روا‌ن‌شناسی تربیتی، 1(1)، 73-96.
بیابانگرد، اسماعیل، کرد نوقابی رسول و سیف، علی‌اکبر (1384). تأثیر میزان دانش معلم از موضوع تدریس بر نحوۀ بیان مطالب و یادگیری دانش‌آموزان. فصلنامۀ روان‌شناسی تربیتی، 1(2). 13-33.
بیگل، جینا ام (2016). کتاب کار کاهش استرس برای نوجوانان مهارت‌های ذهن‌آگاهی برای مقابله با استرس، ترجمۀ نگین ناصری تفتی (1393)، تهران: ارجمند.
پاپالیا، دایان ای، الدز، سالی وندکاس، و فلدمن، روت داسکین (2001). روان‌شناسی رشد و تحول انسان، ترجمۀ داود قهستانی عرب، آوادیس یانس هامایاک، حمیدرضا سهرابی، فرزنده داورپناه، افسانه حیات روشنائی، سیامک نقشبندی (1394). تهران: رشد.
خطیری یانسری، مرضیه و قائمی، مهلا (1393). رابطۀ بین عزت‌نفس و سازگاری در دانشجویان روان‌شناسی. نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان‌شناسی.
 رضائی ورمزیار، مرادعلی، سعدی پور، اسماعیل، ابراهیمی قوام، صغرا، دلاور، علی و اسدزاده، حسن. (1397). الگوی ساختاریِ نقشِ میانجیِ سرمایه‌های تحولی درونی و سرمایۀ روان‌شناختی در پیوند بین سرمایه‌های تحولی بیرونی و درگیری تحصیلی دانش‌آموزان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی،
  7(1)، 9-37.
رییسون، محمدرضا، محمدی، یحیی، عبدالرزاق نژاد، مهدی و شریف زاده، غلامرضا (1393). بررسی رابطۀ خودپنداره و عزت‌نفس با موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشکدۀ پرستاری و مامایی شهر قاین. مراقبت‌های نوین، 11(3).27-42.
زکی، محمدعلی (1386). کیفیت زندگی و رابطۀ آن با عزت‌نفس در بین دانشجویان دختر و پسر دانشگاه اصفهان. روان­پزشکی و روا­ن­شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 4 (13)، 419-416.
شهبازی، مهدی و امیر وزینی، طاهر (1392). بررسی سلامت روانی و میزان عزت‌نفس دانشجویان سال اول و آخر یک آموزشگاه نظامی. مجلۀ طب نظامی، 15(2)، 103-110.
شیهان، ایلین (1995). عزت‌نفس. ترجمۀ مهدی گنجی، (1386). تهران: ویرایش.
صادقی احمد (1394). بررسی رابطۀ حمایت خانواده، خودکارآمدی مسیر شغلی و عزت‌نفس با خودکارآمدی تصمیم‌گیری مسیر شغلی دانش‌آموزان. دست‌­آوردهای روان‌شناختی، 22(1)، 227- 244.
قاسمی، زهرا، مکتبی، غلامحسین و حاجی یخچالی، علیرضا (۱۳۹۶). رابطۀ انسجام خانواده، حمایت تحصیلی و تاب‌آوری تحصیلی با پیوند با مدرسه و مؤلفه‌های آن. روان‌شناسی خانواده، ۴ (۲)، ۸۹-۱۰۲.
کرامتی، معصومه و پاینده فر، شهناز (1395). رابطۀ عزت‌نفس و تاب‌آوری با مؤلفه‌های خودپندارۀ بدنی دانش‌آموزان دارای ناتوانی. کودکان استثنایی (پژوهش در حیطۀ کودکان استثنایی)، (62). 18- 31.
گلستانه، موسی، سلیمانی، لیلا و دهقانی، یوسف (1396). رابطۀ سرمایه‌های تحولی و پیشرفت تحصیلی: با نقش میانجی سرمایۀ روان‌شناختی. مجلۀ دستاوردهای روان‌شناختی (علوم تربیتی و روان‌شناسی)، 4 (24)، 927- 950.
شکرکن، حسین، و نیسی، عبدالکاظم (1373). تأثیر عزت‌نفس بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر و دختر دبیرستانی. مجلۀ علوم تربیتی و روا‌‌ن‌شناسی. دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه شهید چمران اهواز، 1 (1)، 11- 27.
لطفی عظیمی، افسانه، عباسی، مسلم، محمودیان، حسن، جمالی، احسان و رضوانی فر، شیرین (1395). بررسی رابطۀ انگیزۀ پیشرفت، نوآوری، تحمل ابهام، خودکارآمدی، عزت‌نفس و خودشکوفایی با جهت‌گیری کارآفرینی در دانشجویان دانشگاه. نوآوری و ارزش آفرینی، 5(9)، 137-148.
محمودی، زهرا، و کدیور، پروین (1398). بررسی محیط مدرسه، هوش هیجانی و تفاوت آن در دانش‌آموزان تیزهوش و عادی: تحلیل چندسطحی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8 (4)، 219-256.
مرادی، شهریار، کرد نوقابی، رسول، یعقوبی، ابوالقاسم و رشید، خسرو (1397). تبیین خرد بر مبنای دارایی‌های تحولی و میانجی‌گری بالندگی (ارائه مدلی علّی). نشریۀ پژوهش در نظام‌های آموزشی، 12(41)، 7-25.
هومن، حیدرعلی. (1384). استنباط آماری در پژوهش رفتاری. تهران: سمت.
Benson, P., Scales, P., Hamilton, S., Sesma Jr, A., Hong, K., & Roehlkepartain, E. (2006). Positive youth development so far: Core hypotheses and their implications for policy and practice. Search Institute Insights Evidence, 3(1), 1-13.
Benson, P. L., Scales, P. C., & Syvertsen, A. K. (2011). The contribution of the developmental assets framework to positive youth development theory and practice. In Advances in child development and behavior (Vol. 41, pp. 197-230): Elsevier.
Blascovich, J., & Tomaka, J. (1991). Measures of self-esteem. Measures Of Personality and Social Psychological Attitudes, 1, 115-160.
Bronfenbrenner, U. (1979). The Ecology Of Human Development: Harvard university press.
Brown, B. B., & Prinstein, M. J. (2011). Encyclopedia of Adolescence: Academic Press.
Bulut, O., Palma, J., Rodriguez, M. C., & Stanke, L. (2015). Evaluating measurement invariance in the measurement of developmental assets in latino english language groups across developmental stages. Sage Open, 5(2),1-18.
Coopersmith, S. (1967). The antecedents of self-esteem. Consulting Psychologists Pr. San Francisco W. H. Freeman and Company.
Forneris, T., Camiré, M., & Williamson, R. (2015). Extracurricular activity participation and the acquisition of developmental assets: Differences between involved and noninvolved canadian high school students. Applied Developmental Science, 19(1), 47-55.
Garcia, O. F., & Serra, E. (2019). Raising children with poor school performance: Parenting styles and short-and long-term consequences for adolescent and adult development. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(7), 1089.