رابطۀ ذهن‌آگاهی و بی‌صداقتی تحصیلی: نقش واسطه‌گری امید تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز

2 دانشیار روان‌شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه‌ای امید تحصیلی در رابطۀ بین ذهن­آگاهی و بی­صداقتی تحصیلی در گروهی از دانش­آموزان دورۀ متوسطه اول شهرستان داراب بود. مشارکت­کنندگان 295 نفر از دانش‌آموزان بودند که به روش نمونه­گیری خوشه­ای تصادفی انتخاب شدند و مقیاس­های ذهن­آگاهی دروتمن و همکاران، امید تحصیلی پکران و همکاران و بی­صداقتی تحصیلی مک­کاب و تری‌وینو را تکمیل کردند. روایی و پایایی مقیاس­های پژوهش نیز با استفاده از روش تحلیل عامل تأییدی و ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. برای تحلیل داده­های توصیفی و ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش از نرم­افزار SPSS نسخه 24 و برای آزمون فرضیه­ و مدل پژوهش از نرم­افزار AMOS نسخه 24 استفاده شد. یافته­ها نشان دادند که مدل پژوهش با داده­های جمع­آوری شده برازش مطلوبی دارد. همچنین، یافته­ها نشان دادند که اثر مستقیم ذهن­آگاهی بر بی­صداقتی تحصیلی معنی‌دار نبود. اما اثر مستقیم ذهن­آگاهی بر امید تحصیلی و اثر مستقیم امید تحصیلی بر بی­صداقتی تحصیلی معنی­دار بود. همچنین، اثر ذهن­آگاهی بر بی­صداقتی تحصیلی با واسطه­گری امید تحصیلی معنی­دار بود. به­طور کلی یافته­های پژوهش حاضر نقش ذهن­آگاهی و امید تحصیلی را در تبیین بی­صداقتی تحصیلی نشان می­دهند. بر اساس یافته­های این پژوهش می­توان نتیجه گرفت که به منظور کاهش بی­صداقتی تحصیلی دانش­آموزان باید به ذهن­آگاهی و امید تحصیلی آنها توجه شود.

کلیدواژه‌ها


بارانی، حمید، راه­پیما، سمیرا و خرمائی، فرهاد (1398). رابطۀ امید به تحصیل و تحصیل­گریزی: نقش واسطه­گری خودتنظیمی تحصیلی. روان­شناسی تحولی: روان­شناسان ایرانی، 15 (59)، 334- 323.
بارانی، حمید و شیخ­الاسلامی، راضیه (بی­تا). رابطۀ ذهن­آگاهی و احساس تنهایی اجتماعی- عاطفی: نقش واسطه­گری عدم درگیری اخلاقی. بخش روان­شناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
جوکار، بهرام و حق­نگهدار، مرجان (1395). رابطه هویت اخلاقی با بی‌صداقتی تحصیلی: بررسی نقش تعدیلی جنسیت. مطالعات آموزش و یادگیری، 8 (2)، 162-143.
خامسان، احمد  و امیری، محمد اصغر (1390). بررسی تقلب تحصیلی در میان دانشجویان دختر و پسر.  فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 6 (1)، 61-53.
خطیبی، مینا و یوسفی، فریده (زیر چاپ). رابطه ذهن‌آگاهی و رفتار جامعه‌پسند دانشجویان: نقش واسطه‌ای راهبردهای شناختی تنظیم هیجان. مجلۀ زن و جامعه.
رستمی، چنگیز، جهانگیرلو، اکرم، سهرابی، احمد و احمدیان، حمزه (1395). نقش انعطاف­پذیری شناختی و ذهن­آگاهی در پیش­بینی اهمال­کاری دانشجویان. مجله علوم پزشکی زانکو، 17 (53)، 61-50.
علیخواه، فردین، بولاغی، مهدی و یاقوتی، هدا (1393). تقلب در امتحان؛ نگاهی از درون؛ مطالعه­ای در بین دانشجویان دانشگاه گیلان. راهبرد فرهنگ، 7 (27)، 188-161.
علیوردی­نیا، اکبر و صالح­نژاد، صالح(1392). بررسی عوامل موثر در اقدام به تقلب دانشجویان. اخلاق در علوم وفناوری، 8 (1)، 93-85.
عیسی­زادگان، علی، میکائیلی­منیع، فرزانه و مروئی­میلان، فیروز (1393). رابطه بین امید، خوش­بینی و معنای تحصیل با عملکرد تحصیلی دانش­آموزان دوره پیش­دانشگاهی. مجلة روان­شناسی مدرسه، 3 (3)، 152-137.
فرید، ابوالفضل (1396). نقش خودکم اظهاری تحصیلی، ناامیدی تحصیلی و رفتارهای ایذائی در پیش­بینی تقلب تحصیلی دانشجویان. اندیشه­های نوین تربیتی، 13 (2)، 237-219.
قاسمی­جوبنه، رضا، زهراکار، کیانوش، همدمی، میثم و کریمی، کامبیز (1395). نقش سلامت معنوی و ذهن­آگاهی در سرمایه روان­شناختی دانش­جویان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 8 (2)، 36-27.
 
کدیور، پروین، فرزاد، ولی­اله، کاوسیان، جواد و نیکدل، فریبرز (1388). رواسازی پرسش­نامۀ­
هیجان­های تحصیلی پکران. فصلنامه نوآوری­های آموزشی، 32 (8)، 38-7.
کشکولی، فرامرز (1396). تبیین علّی رفتارهای آسیب­زای تحصیلی. رسالة دکتری منتشر نشده. دانشگاه شیراز. دانشکده علوم­تربیتی و روان­شناسی، گروه روان‌شناسی تربیتی.
موحدزاده، بهرام و شاه­ویسی، سودابه (1396). تاثیر شناخت­درمانی مبتنی بر ذهن­آگاهی بر افسردگی، کیفیت زندگی و امیدواری مددجویان کمیته امداد شهرستان قروه. مجله پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، 2 (11)،  16-1.
مهبد، مینا و فولادچنگ، محبوبه (1394). رابطه بین پنج عامل بزرگ شخصیت و رفتار غیرمولد تحصیلی با واسطه­گری مهار ادراک­شده: مد­ل­یابی ساختاری. روان­شناسی تحولی: روان­شناسان ایرانی، 12 (47)، 265-279.
میکائیلی‌منیع، فرزانه، فتحی، گونا، شهودی، مریم و زندی، خلیل (1394). تحلیل روابط بین امید، خودکارآمدی، انگیزش و تنشگرها با سازگاری تحصیلی در میان دانشجویان کارشناسی دانشگاه ارومیه. اندیشه‌های نوین تربیتی، 11 (1)، 78-57.
نمکی بیدگلی، زینب و صدیقی ارفعی، فریبرز (1396). بررسی رابطه ذهن­آگاهی و تاب­آوری با اهمال­کاری تحصیلی دانشجویان دانشگاه کاشان. فصلنامه پژوهش­های نوین روانشناختی، 12 (45)، 301-281.
Alexander, E. S., & Onwuegbuzie, J. A. (2007). Academic procrastination and the role of hope as a coping strategy. Personality and Individual Differences, 42(7), 1301-1310.
Babu, T. A., Joseph, N. M., & Sharmila, V. (2011). Academic dishonesty among undergraduates from private medical schools in India. Are we on the right track? Journal of Med Teach, 33(9), 759-761.
Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J., & Toney, L. (2006). Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment13(1), 27-45.‏
Brimble, M., & Stevenson-Clarke, P. (2005). Perceptions of the prevalence and seriousness of academic dishonesty in Australian universities. The Australian Educational Researcher, 32, 19–44.
Bushweller, K. (1999). Student cheating: a morality moratorium? The American School Board Journal, 186, 24-32.
Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling with AMOS, EQS, and LISREL: Comparative approaches to testing for the factoraial validity of a measuring instrument. International Journal of Testing, 1(1), 55-86.
Cizek, G. J. (1999). Cheating on tests: How to do it, detect it, and prevent it. The Journal of Higher Education, 73(2), 297–298.
Droutman, V., Golub, I., Oganesyan, A., & Read, S. (2018). Development and initial validation of the Adolescent and Adult Mindfulness Scale (AAMS). Personality and Individual Differences123, 34-43.‏
Feldman, D. B., & Kubota, M. (2015). Hope, self-efficacy, optimism, and academic achievement: Distinguishing constructs and levels of specificity in predicting college grade-point average. Learning and Individual Differences, 37, 210–216.
Flett, A. L., Haghbin, M., & Pychyl, T. A. (2016). Procrastination and depression from a cognitive perspective: An exploration of the associations among procrastinatory automatic thoughts, rumination, and mindfulness. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy34(3), 169-186.‏
Fontana, J. S. (2009). Nursing faculty experiences of students’ academic dishonesty. Journal of Nursing Education48(4), 181-185.‏
Hicks, R. E., & Yao, F. M. (2015). Psychological capital as mediator between adaptive perfectionism and academic procrastination. GSTF Journal of Psychology2(1), 34-40.‏
Kline, R. B. (2016). Methodology in the social sciences. Principles and practice of structural equation modeling (4th Ed.). New York: Guilford Press.
Lin, C. H. S., & Wen, L.-Y. M. (2007). Academic dishonesty in higher education: A nationwide study in Taiwan. Higher Education, 54, 85–97.
Malinowski, P., & Lim, H. J. (2015). Mindfulness at work: Positive affect, hope, and optimism mediate the relationship between dispositional mindfulness, work engagement, and well-being. Mindfulness6(6), 1250-1262.‏
McCabe, D. L. (2009). Academic dishonesty in nursing schools: An empirical investigation. Journal of Nursing Education48(11), 614-623.‏
McCabe, D. L., & Trevino, L. K. (1996). What we know about cheating in college longitudinal trends and recent developments. Change: The Magazine of Higher Learning, 28(1), 28-33.
McCabe, D., & Trevino, L. K. (2002). Honesty and honor codes. Academe, 88(1), 37-41.
McCabe, D. L., Trevino, L. K., & Butterfield, K. D. (2001). Dishonesty in academic environments: The influence of peer reporting requirements. The Journal of Higher Education, 72(1), 29-45.
‏Munoz, R. T., Hoppes, S., Hellman, C. M., Brunk, K. L., Bragg, J. E., & Cummins, C. (2018). The effects of mindfulness meditation on hope and stress. Research on Social Work Practice28(6), 696-707.‏
Murdock, T. B., Miller, A., & Kohlhardt, J. (2004). Effects of classroom context variables on high school students' judgments of the acceptability and Likelihood of cheating. Journal of Educational Psychology, 96(4), 141-169.
Olafson, L., Schraw, G., Nedelson, L., Nedelson, S., & Kehrwald, N. (2013). Exploring the judgment–action gap: College students and academic dishonesty. Ethics & Behavior, 23(2), 148-162.
Oran, N. T., Can, H. O., Şenol, S., & Hadimli, A. P. (2016). Academic dishonesty among health science school students. Nursing Ethics23(8), 919-931.‏
Park, H. J., & Dhandra, T. K. (2017). Relation between dispositional mindfulness and impulsive buying tendency: Role of trait emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 105, 208-212.‏
Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review18(4), 315-341.‏
Pekrun, R., Goetz, T., Titz, W., & Perry, R. P. (2002). Academic emotions in students' self-regulated learning and achievement: A program of qualitative and quantitative research. Educational Psychologist37(2), 91-105.‏
Pekrun, R., & Linnenbrink-Garcia, L. (Eds.). (2014). International handbook of emotions in education. Routledge.‏
Pekrun, R., & Stephens, E. J. (2010). Achievement emotions: A control-value approach. Social Personality Compass, 4, 225-238.
Perry, R. P., & Pekrun, R. (2014). Control-value theory of achievement emotions. In R. Pekrun & L. Linnenbrink-Garcia (Eds.), International handbook of emotions in education (pp. 120-141). New York: Taylor & Francis. ‏
Pincus, H. S., & Schmelkin, L. P. (2003). Faculty perceptions of academic dishonesty: A multidimensional scaling analysis. The Journal of Higher Education, 74(2), 196-209.
Purwandari, D. A, Suryana, Y., Kusman, M., & Yunizar. (2016). Mindfulness, hope and compassion on a small group. International Journal of Economics, Commerce and Management, 8(5), 480- 489.
Rettinger, D., & Kramer, Y. (2009). Situational and personal causes of student cheating. Research in Higher Education, 50, 293-313.
Sirois, F. M., & Tosti, N. (2012). Lost in the moment? An investigation of procrastination, mindfulness, and well-being. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy30(4), 237-248.‏
Snyder, C. R. (2000). Handbook of hope: measures, and applications. San Diego, CA: Academic Press.
Wampold, B. E., Duncan, B. L., Miller, S. D., & Hubble, M. A. (2010). The heart and soul of change: Delivering what works in therapy (2nd Ed.). Washington DC: American Psychological Association, 455 pages.‏
Wilkinson, J. (2009). Staff and student perceptions of plagiarism and cheating. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 20(2), 98-105.
Winrow, A. R., Reitmaier-Koehler, A., & Winrow, B. P. (2015). Social desirability bias in relation to academic cheating behaviors of nursing students. Journal of Nursing Education and Practice5(8), 121-134.
Yukhymenko-Lescroart, M. (2014). Ethical beliefs toward academic dishonesty: A cross-cultural comparison of undergraduate students in Ukraine and the United States. Journal of Academic Ethics, 12(1), 29-41.