آزمون و مقایسه مدل علّی هدف‌های پیشرفت و دوستی با کمک‌طلبی سازگار با میانجی‌گری نگرش نسبت به کمک‌طلبی در دانش‌آموزان دختر مدارس استعدادهای درخشان و عادی دوره متوسطه اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز

2 دکتری تخصصی روان‌شناسی تربیتی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز

3 دکتری تخصصی روان‌شناسی تربیتی، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز

4 دکتری تخصصی روان‌شناسی، دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

هدف از این پژوهش، بررسی رابطة بین هدف‌های پیشرفت و دوستی با رفتار کمک‌طلبی سازگار، با واسطه‌گری فایده و تهدید ادراک شده کمک‌طلبی بود. شرکت‌کنندگان پژوهش شامل 120 دانش‌آموز دختر متوسطه اول مدارس استعداد درخشان اهواز که با روش سرشماری، و 120 دانش‌آموز دختر متوسطه اول مدارس عادی که با روش نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب شدند بودند. مشارکت‌کنندگان پنج پرسش‌نامة هدف‌های پیشرفت، هدف‌های دوستی، کمک‌طلبی، فایده ادراک شده کمک‌طلبی و تهدید ادراک شده کمک‌طلبی را در محل کلاس‌های خود تکمیل نمودند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار AMOS و در قالب تحلیل مسیر تحلیل شدند. نتایج نشان داد که، هدف تبحرگرا و دوستی‌گرا رابطه مثبت مستقیمی با فایده ادراک شده کمک‌طلبی دارند؛ همچنین با کمک‌طلبی سازگار رابطه مثبت غیرمستقیم دارند. هدف‌های عملکردگرا، عملکردگریز و دوستی‌گریز رابطة مثبت مستقیمی با تهدید ادراک شده کمک‌طلبی دارد، همین‌طور با کمک‌طلبی سازگار رابطه منفی غیر مستقیم دارند. هدف تبحرگریز نیز با فایده ادراک شده کمک‌طلبی رابطه منفی دارد. علاوه بر این، استفاده از آزمون بوت استراپ نشان داد که نقش واسطه‌ای فایده ادراک شده کمک‌طلبی در رابطه بین هدف تبحرگرا و دوستی‌گرا با کمک‌طلبی سازگار معنادار است. همچنین، این آزمون نشان داد که تهدید ادراک شده کمک‌طلبی نقش واسطه‌ای معناداری بین هدف‌های عملکردگرا، عملکردگریز و دوستی‌گریز با کمک‌طلبی سازگار دارد. به‌علاوه، در مقایسه گروه تیزهوش و عادی در مسیرهای هدف عملکردگرا به تهدید ادراک شده کمک‌طلبی، دوستی‌گرا به فایده ادراک شده کمک‌طلبی، و دوستی گریز به تهدید ادراک شده کمک‌طلبی، تفاوت  بین دو گروه معنادار بود و نشان از آن داشت که سطح توانایی‌های تحصیلی دانش‌آموزان در برخی مسیرهای مدل نقش تعدیل‌کننده دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


رمضانی پیانی، فرشاد. (1389). رابطة هدف‌های پیشرفت، عزت نفس و شایستگی ادارک شده با رفتار کمک‌طلبی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر پایة اول دبیرستان‌های شهرستان ایذه. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز.
عاشوری، جمال. (1389). نقش راهبردهای انگیزشی، راهبردهای یادگیری شناختی و یادگیری از همتایان در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد روان‌شناسی، دانشگاه سمنان.
قدم پور، عزت الله و سرمد، زهره. (1382). نقش باورهای انگیزشی در رفتار کمک‌طلبی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. مجلة روان‌شناسی. دورة 7، شمارة 2، صص. 126-112.
گلستانه، موسی و عسکری، فهیمه. (1392). بررسی پیشایندهای کمک‌طلبی و اجتناب از کمک‌طلبی در بین دانش‌آموزان عادی و تیزهوش. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکدة ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه خلیج فارس.
هاشمی شیخ شبانی، اسماعیل و شکرکن، حسین. (1388). اگر تقاضای کمک کنم، ناتوان جلوه خواهم کرد: پیشایندهای اجتناب از کمک‌طلبی در کلاس درس و رابطة آن با عملکرد تحصیلی. مطالعات روان‌شناسی تربیتی (سیستان). شماره 10، صص. 139-115.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman.
Berndt, T. J. (1999). Friends’ influence on students’ adjustment to school. Educational Psychologist, 34, 15-28.
Binti Ibrahim, W. (2011). Correlations of achievement goals, attitudes toward
help-seeking and help-seeking behaviors in classroom. Kolokium pembentangan penyelidikan polimas. English unit, General Studies Department, Politeknik Sultan Abdul Halim Mua ‘dzam Shah.
Chan, D. (2008). Goal orientations and achievement among Chinese Gifted students in Hong Kong. High Ability Studies, 19(1), 37-51.
Covington, M. (2000). Goal theory, motivation, and school achievement: an integrative review. Annual Review of Psychology, 51, 171–200.
Dambo, M. H. (1994). Appling educational psychology (5th Ed.). Copyright by longman publishing group.
Elliot, A., & McGregor, H. (2001). 2*2 achievement framework. Journal of Personality and Social Psychology, 80(3), 501-519.
Elliot, A., & Murayama, K. (2008). On the measurement of achievement goals: Critique illustration, and application. Journal of Educational Psychology, 100, 613-628.
Elliot, A., Gable, S., & Mapes, R. (2006). Approach and avoidance motivation in the social domain. Personality and Social Psychology Bulletin, 32(3), 378-391.
Foster, J. D., Misra, T. A., & Reidy, D. E. (2009). Narcissists are approach-oriented toward their money and their friends. Journal of Research in Personality, 43, 764-769.
Horst, S. J., Finney, S. J., & Barron, K. E. (2007). Moving beyond academic achievement goal measures: A Study of social achievement goals. Contemporary Educational Psychology, 32, 667-698.
Karabenick, S. (2003). Seeking help in large college classes: A person centered approach. Contemporary Educational Psychology, 28, 37-58.
Karabenick, S. (2004). Perceived achievement goal structure and college student help-seeking. Journal of Educational Psychology, 96(3), 569-581.
Karabenik, S. A., & Knapp, J. R. (1991). Relationship of academic HELP-Seeking to the use of learning strategies and other achievement behavior in college students. Journal of Educational psychology, 83,221-230.
Marzooghi, R., Sheikholeslami, R., & Shamshiri. B. (2009). Comparing achievement goal orientations of Iranian gifted and nongifted schoolchildren. Journal of Applied Sciences, 9(10), 1990-1993.
Meece, J. L., Glienke, B. B., & Burg, S. (2006). Gender and motivation. Journal of School Psychology, 44, 351-373.
Nelson-Le Gall, S. (1992). Children’s instrumental help-seeking: It’s role in the social construction of knowledge. In R. Herts-Lazarowitz & N. Miller (Eds.) Interaction in cooperative groups: The theoretical anatomy of group learning. (pp. 49-68). New York: Cambridge University Press.
Newman, R. (1990). Children’s help-seeking in the classroom: The role of motivational factors and attitudes. Journal of Educational Psychology, 82, 71-80.
Pajares, F., & Cheong, Y. (2004). Psychometric analysis of computer science
help-seeking scales. Educational and Psychological Measurement, 64, 496-513.
Pintrich, P., & Schunk, D. (2002). Motivation in education: Theory, research, and applications. New Jersey: Johnston.
Pintrich, P. R. (2003). A motivational science perspective on the role of student motivation. Journal of Educational Psychology, 95, 667-68.
Rosen, S. (1983). Perceived inacequacy and help- seeking. In B. M. Depaulo, A. Nadler., & J. D. Fisher (Eds.) New directions in help- seeking. Vol 2. Help-seeking. (pp. 73-107).  San Diego, CA: Academic press.
Roussel, P., Elliot, A., & Feltman, R. (2011). The influence of achievement goals and social goals on help seeking from peers in an academic context. Learning and Instruction, 21, 394-402.
Ryan, A. M., & Midgley, C. (1998). Changes in student’s help-seeking across the transition to middle school. Paper presented at American Educational Research Association annual meeting in San Diego.
Ryan, A. M., & Pintrich, P. (1997). Should I ask for help? The role of motivation and attitudes in adolescents’ help-seeking in math class. Journal of Educational Psychology, 89, 329-341.
Ryan, A. M., & Shin, H. (2011). Help-seeking tendencies during early adolescence: An examination of motivational correlates and consequences for achievement. Learning and Instruction, 21, 247-256.
Ryan, A. M., Hicks, L., & Midgley, C. (1997). Social goals, academic goals, and avoiding seeking help in the classroom. Journal of Early Adolescence, 17(2), 152-171.
Talepasand, S., Alijani, F., & Bigdeli, I. (2010). Social achievement goal theory in education: A validity and reliability study. Journal of Technology & Education, 4(4), 275-285.
Wentzel, K. R. (2000). What is it that I’m trying to achieve? Classroom goals from a content perspective. Contemporary Educational Psychology, 25, 105-115.
Zimmerman, B. J. (1998). Academic  studing and  the  development  of  personal  skill: A  self  regulatory. Perspective. Journal of Educational Psychology. 33, 73-81.