بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه درگیری رفتاری و عاطفی تحصیلی در دانش‌آموزان دوره راهنمایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

هدف عمده مطالعه حاضر، بررسی پایایی و روایی پرسشنامه درگیری رفتاری و عاطفی دانش­آموزان در فعالیت‌های درسی برای استفاده در فرهنگ ایرانی بود. از اهداف دیگر پژوهش، مقایسه‌ی عملکرد دختران و پسران دوره راهنمایی در سه پایه‌ی تحصیلی در این پرسشنامه بود. برای این منظور، پرسشنامه یاد شده به 354 نفر از دانش­آموزان مدارس راهنمایی شیراز داده شد و پس از تکمیل، با استفاده از یک شاخص چهار ‌درجه­ای نمره­گذاری گردید. برای محاسبه پایایی پرسشنامه، از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید و ضرایب مطلوب و مناسبی  بدست آمد. برای بررسی روایی پرسشنامه از روش تحلیل عاملی تاییدی و روایی همگرا استفاده شد. شاخص‌های نیکویی برازش، الگوی دو عاملی را مورد تایید قرار دادند. این عوامل مطابق با پژوهش اصلی، عامل درگیری رفتاری ‌ـ‌ عاطفی و عامل عدم‌درگیری رفتاری ـ عاطفی در فعالیت‌های درسی نام گرفتند. در عامل مربوط به درگیری رفتاری ـ عاطفی، بین میانگین نمرات دختران و پسران تفاوت معناداری مشاهده نگردید؛ اما در عامل عدم‌درگیری رفتاری ـ عاطفی، میانگین نمرات پسران کمتر از میانگین نمرات دختران بود. یافته‌ی دیگر پژوهش نشان داد که بین میانگین نمرات درگیری رفتاری ـ عاطفی پایه‌های مختلف تحصیلی تفاوت معنادار وجود داشت؛ اما بین میانگین نمرات عدم‌درگیری رفتاری ـ عاطفی سه پایه‌ی تحصیلی تفاوت معناداری مشاهده نگردید. اثر تعاملی جنسیت و پایه‌ی تحصیلی نیز بر هر دو عامل درگیری و عدم درگیری رفتاری ـ عاطفی دانش‌آموزان در امور تحصیلی معنادار بود.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
آقازاده، سیدابراهیم؛ رضایی، اکبر؛ محمدزاده، علی (1388). رابطه­ی باورهای معرفت شناختی و انگیزشی دانشجویان دچار درگیری شناختی. تازه‌های علوم شناختی، 11(4)، 63-74.
البرزی، شهلا و سامانی، سیامک (1378). بررسی و مقایسة باورهای انگیزشی و راهبردهای خودتنظیمی برای یادگیری در میان دان‌ آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی مراکز تیزهوشان شهر شیراز. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 1، 3-18.
حجازی، الهه؛ رستگار، احمد؛ کرم‌دوست، نوروز‌علی؛ قربان‌جهرمی، رضا (1387). باورهای هوشی و پیشرف تحصیلی ریاضی: نقش اهداف پیشرفت، درگیری شناختی و تلاش (آزمون مدل دوئک). مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، 38(2)،
 25-46.
صابر، سوسن؛ و شریفی، حسن‌پاشا (1392). پیش‌بینی ابعاد درگیری تحصیلی بر اساس سبک‌های هویت در دانش‌آموزان دختر پایه اول دبیرستان‌های دولتی تهران. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 10(11، پیاپی 38)، 72-85.
عابدینی، یاسمین (1388). مدل ساختاری پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان رشته ریاضی: نقش واسطه‌ای راهبردهای یادگیری در ارتباط میان اهداف پیشرفت و پیشرفت تحصیلی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 8 (32)، 98- 117.
عابدینی، یاسمین؛ حجازی، الهه؛ سجادی، حسین؛ و قاضی‌طباطبایی، محمود (1387). نقش واسطه‌ای درگیری تحصیلی در ارتباط بین اهداف اجتنابی ـ عملکردی و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر در رشته علوم انسانی. پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناختی دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان، 4 (1 پیاپی 9)،
 41-58.
غلامعلی‌لواسانی، مسعود؛ حجازی، الهه؛ خضری‌آذر، هیمن (1391). نقش خودکارآمدی، ارزش تکلیف، اهداف پیشرف و درگیری شناختی در پیشرفت ریاضی: آزمون مدل علّی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 11(41)، 7-28.
غلامعلی‌لواسانی، مسعود؛ خضری‌آذر، هیمن؛ امانی، جواد (1390). تفاوت‌های جنسیتی در خودکارآمدی، اهداف پیشرفت، ارزش تکلیف، درگیری شناختی و پیشرفت ریاضی. مطالعات زنان، 9(1)، 7-32.
کارگزاری، زمان و تهرانی، روح‌انگیز (1375). بررسی شیوه های مشارکت دانش‌آموزان و معلمین در امر خودگردانی مدارس. گاهنامه‌ی پژوهشی، 8. ، 1- 15.
کرکه­آبادی، حبیبه (1374). بررسی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت دانش­آموزان در فعالیت‌های مدارس راهنمایی شهرتهران. پایان‌نامه منتشر‌نشده کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
لطیفیان، مرتضی و شیخ­الاسلامی، راضیه (1383). بررسی رابطه ابعاد رضایت از زندگی با سلامت عمومی و مؤلفه­های آن در دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شیراز، دومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، دانشگاه تربیت‌ مدرس، تهران.
 
ب. انگلیسی
Ablard, K. E., & Lipschultz, R. E. (1998). Self-regulated learning in high-achieving students: Relations to advanced reasoning, achievement goals, and gender. Journal of Educational Psychology, 90, 94-101.
Appleton, J. J., Christenson, S. L., & Furlong, M. J. (2008). Student engagement with school: Critical conceptual and methodological issues of the construct. Psychology in the Schools, 45(5), 369-386.
Appleton, J. J., Christenson, S. L., Kim, D., & Reschly, A. L. (2006). Measuring cognitive and psychological engagement: Validation of the student engagement instrument. Journal of School Psychology, 44(5), 427-445.
Barkley, E. F. (2010). Student engagement techniques: A handbook for college faculty. Published by Jossey-Bass, San Francisco.
Brophy, J., & Evertson, C.M. (1981). Student characteristic and teaching. New York: Longman.
Christenson, S. L., Reschly, AL., Appleton, J. L., Berman, S., Spanjers, D., & Varro, P. (2008). Best practices in fostering student engagement. In A. Thomas & J. Grimes (Eds.), Best Practices in School Psychology (5th Ed.), 1099-1120.
Connell, J. P., & Wellborn, J. G. (1991). Competence, autonomy and relatedness: A motivational analysis of self-system processes. In M. Gunnar & L. A. Sroufe (Eds.), Self-processes in development. Minnesota Symposium on Child Psychology.
Davis, H. A., Shalter-Bruening, P., & Andrzejewski, C. E. (2008). Examining the efficacy of strategy intervention for ninth grade students: Are sefl-regulated learning strategies a form of social capital? Paper presented at the annual conference of the American Educational Research Association, New York, NY.
Debold, E. (1995). Helping girls survive the middle school grades. Principal Magazine, 74(3), 22-24.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self determination in human behavior. New York: Plenum Press.
Epstein, J., & McPartland, J. M. (1976). The concept and measurement of the quality of school life. American Educational Research Journal, 13, 15-30.
Fennema, E. & Peterson, P.L. (1987). Effective teaching for grills and boy: They same or different? In D. C. Berliner and B. V. Rosenshin (Eds.), Talks to teachers, New York: Random House.
Finn, J. D. (1989). Withdrawing from school. Review of Educational Research, 59(2), 117-142.
Finn, J. D. (1993). School engagement and student at risk. Washington, DC: National Center for Education Statistics.
Fredricks, J. A., Blumenfeld, P., & Paris, A. (2004). School engagement: potential of the concept, state of the evidence. Review of Educational Research, 74(1), 59-109.
Furlong, M. J., Whipple, A. D., St. Jean, G., Simental, J., Soliz, A., & Punthuna, S. (2003). Multiple contexts of school engagement: Moving toward a unifying framework for educational research and practice. The California School Psychologist, 8, 99-113.
Furrer, C. & Skinner, E. (2003). Sense of relatedness as a factor in children's academic engagement and performance. Journal of Educational Psychology, 95(1), 148-162.
Furrer. C., Skinner, E., Marchand, G., & Kindermann, T. A. (2006). Engagement versus disaffection as central constructs in the dynamics of motivational development. Paper presented at the Society for Research on Adolescence, San Francisco, CA.
Huebner, E. S. (2001). Manual for the Multidimensional Students’ Life Satisfaction Scale. South Carolina: University of South Carolina.
Johnson, M.K., Mitchell, K.J., Raye, C.L., McGuire, J.T., & Sanislow, C.A. (2006). Mental rubbernecking to negative information depends on task context. Psychometric Bulletin and Review, 13, 614-618.
Joseph-Bono, T. (2011). What good is engagement? Predicting academic performance and college satisfaction from personality, social support, and student engagement. A dissertation presented to the Graduate School of Arts and Sciences of Washington University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy.
Kindermann, T. A. (2007). Effects of naturally-existing peer groups on changes in academic engagement in a cohort of sixth graders. Child Development, 78, 1186-1203.
Li, Y. (2010).  School engagement in adolescence: Theoretical structure, measurement equivalence, and developmental trajectories. A dissertation presented to the Graduate School of Arts and Sciences of Tufts University in partial fulfillment of the requirements for the degree of doctor of philosophy in Applied Child Development, Tufts University.
McNeely, C. A., Nonnemaker, J. M., & Blum, R. W. (2002). Promoting school connectedness: Evidence from the National Longitudinal Study of Adolescent Health. The Journal of School Health, 72, 138-146.
Metallidou, P., & Viachou, A. (2007). Motivational beliefs, cognitive engagement, and achievement in language and mathematics in elemenrary school children. International Journal of Psychology, 42(1), 2-15.
Meyer, D. K., & Turner, J. C. (2002). Discovering emotion in classroom research.  Educational Psychol­ogist, 37, 107-114.
Miserandino, M. (1996). Children who do well in school: Individual differences in perceived competence and autonomy in above-average children. Journal of Educational Psychology, 88(2), 203–214.
Morin-Dershimer, G. (1987). Can we talk? In D.C. Berliner & B.V. Rosenshin (Eds.), Talks to teachers. NewYork: Random House.
Newmann, F. (1992). Higher-order thinking and prospects for classroom thoughtfulness. In F. Newmann (Ed.), Student engagement and achievement in American Secondary Schools, 62-91.
Pintrich, P. R., & De Groot, E. V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82, 33-40.
Pintrich, P. R., Smith, D. A., Garcia, T., & McKeachie, W. J. (1991). A manual for the use of the Motivated Strtegies for Learning Questionnaire (MSLQ). National Center for Research to Improve Postsecondary Teaching and Learing. Ann Arbor: University of Michigan.
Reeve, J., Jang, H., Carrell, D., Jeon, S., & Barch, J. (2004). Enhancing students’ engagement by increasing teacher’s autonomy support. Motivation and Emotion, 28(2), 147-169.
Reeve, J., & Tseng, C. (2011). Agency as a forth aspect of student engagement during activities. Contemporary Educational Psychology, 36, 257-267.
Reschly, A.L., Huebner, E.S., Appleton, J.J., & Antaramian, S. (2008). Engagement as flourishing: The role of positive emotions and coping in student engagement at school and with learning. Psychology in the Schools, 45(5), 419-431.
Roeser, R. W., van der Wolf, K., & Strobel, K. R. (2001). On the relation between social-emotional and school functioning during early adolescence-preliminary findings from Dutch and American samples. Journal of School Psychology, 39(2), 111-139.
Sadker, M. Sadker, D., & Klein. S. (1991). The issue of gender in elementary and secondary education. Review of Research in Education, 17, 269-334.
Schommer, M. (1990). Effects of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology, 82, 498-504.
Schommer, M. (1993). Comparisons of beliefs about of knowledge and learning among postsecondary students. Research in Higher Eucation, 3, 355-370.
Shannon, M.  S., & Huebner, E. S. (2004). Does life satisfaction moderate the effects of stressful life events on psychopathological behavior during adolescence? School Psychology Quarterly, 19(2), 93-105.
Shochet, I. M., Dadds, M. R., Ham, D., & Montague, R. (2006). School connectedness is an underemphasized parameter in adolescent mental health: Results of a community prediction study. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 35, 170-179.
Skinner, E. A., & Belmont, M. J. (1993). Motivation in the classroom: Reciprocal effects of teacher behavior & student engagement across the school year. Journal of Educational Psychology, 85(4), 571-581.
Skinner, E. A., Furrer, C. J., Marchand, G., & Kindermann, T. A. (2008). Engagement and Disaffection in the Classroom: Part of a Larger Motivational Dynamic? Journal of Educational Psychology, 100(4), 765–781.
Skinner, E. A., Kindermann, T. A., Furrer, C. J. (2009). A motivational perspective on engagement and disaffection conceptualization and assessment of children’s behavioral and emotional participation in academic activities in the classroom.  Educational and Psychological Measurement, 69(3), 493-525.   
Skinner, E. A., Wellborn, J. G., & Connell, J. P. (1990). What it takes to do well in school and whether I've got it: The role of perceived control in children's engagement & school achievement. Journal of Educational Psychology, 82, 22-32.
Walker, C. O., Green, B. A., & Mansell, R. A. (2006). Identification with academics, intrinsic/extrinsic motivation, and self-efficacy as predictors of cognitive engagement. Learning and Individual Differences, 16, 1-12.
Wellborn, J. G. (1991). Engaged vs. disaffected action: Conceptualization and measurement of motivation in the academic domain. Unpublished doctoral dissertation, University of Rochester.