تجربه زیسته دانش‌آموزان از حضور در کلاس‌های فوق‌برنامه: ارائه مدل پارادایمیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم تربیتی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی آموزشی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

10.22099/jsli.2022.6742

چکیده

پژوهش حاضر با هدف کشف تجربة زیسته دانش‌آموزان در کلاس‌های فوق‌برنامه در مدارس غیرانتفاعی دوره متوسطة  دوم شهر سنندج در سال تحصیلی 1400-1399 انجام گرفت. بر این اساس سوالات مصاحبه نیمه‌ساختاریافته در اختیار 25 نفر از دانش‌آموزان قرار گرفت که با روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی انتخاب شده بودند و سپس تحلیل کیفی با استفاده از نظریه داده‌مبنا و کدگذاری‌های باز، محوری و گزینشی انجام شد. بر اساس مدل پارادایمیک ارایه شده مهمترین شرایط علّی حضور در کلاس‌های فوق‌برنامه شامل عدم‌توانایی انتقال مطالب توسط معلمان؛ رفع اشکال؛ ضعف درسی؛ ثمربخش بودن و کنکور و شرایط زمینه‌ای شامل یادگیری؛ اجبار و رضایتمندی معلمان؛ ناکارآمدی تدریس معلمان در کلاس رسمی و تجربه و جدیت بیشتر معلمان و شرایط مداخله‌گر شامل معلمان باتجربه و باانگیزه؛ تدریس مبتنی بر علاقه و انرژی؛ تدریس جامع و کامل و هدفمند‌تر شدن کلاس‌ها بودند. راهبردهای به‌کاررفته شده در این کلاس‌ها شامل آموزش و تدریس مناسب؛ کیفیت آموزش؛ فضا و جو مبتنی بر یادگیری؛ تراکم کلاس مناسب و استفاده بهینه از زمان کلاس و نیز پیامدها‌ی مثبت و منفی شامل موفقیت و پیشرفت؛ بهبود عملکرد؛ آشنایی با سوالات و روش تدریس؛ تکمیل‌کننده و تقویت‌کننده؛ تسهیل‌کننده؛ کاهش استرس و اضطراب، عدم‌تاثیرگذاری و اتلاف زمان بودند. مقوله هسته نیز کلاس فوق‌برنامه به مثابة «تکمیل‌کننده خلأهای آموزش رسمی: تثبیت یادگیری» تعیین شد. نتایج پژوهش بیانگر ضرورت سازمان‌دهی کلاس‌های فوق‌برنامه مدارس جهت اثربخشی بیشتر بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان است.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
آرین، خدیجه. (1390). وضعیت آموزش‌وپرورش سایه و تدریس خصوصی در بین دانش‌آموزان شهر تهران: ماهیت، گستره، دلایل و پیامدهای آن. گزارش طرح پژوهشی منتشرنشده. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
احمدی، حسین؛ شکوهی، مرتضی؛ بنی‌اسدی، حسین؛ جعفری، پروین و منصور کیایی، نادر. (1383). فعالیت‌های فوق‌برنامه، مبانی نظری و شیوه‌های ارزشیابی. تهران: منادی تربیت
افشار، معصومه؛ ملکی، شیما و چنانی، خدیجه. (1395). بررسی تاثیرات مثبت و منفی آموزش و پرورش سایه‌ای بر آموزش رسمی مدرسه. دومین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی و روان‌شناسی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
سبوجی، علیرضا. (1398). بررسی تاثیر فعالیت‌های فوق‌برنامه در عملکرد تحصیلی و اخلاقی دانش‌آموزان مقطع متوسطه نمونه موردی: دبیرستان ملاصدرا. گزارش طرح پژوهشی، تهران: دانشگاه پیام نور.
سردار شیبانی، سعید. (1384). بررسی نظرات دانش‌آموزان در مورد عوامل مؤثر بر گرایش بر شرکت در کلاس‌های خصوصی و آموزشگاه‌های علمی آزاد. گزارش طرح پژوهشی. مشهد: سازمان آموزش‌وپرورش خراسان رضوی، کارشناسی تحقیقات آموزشی.
شیراوند، یونس؛ معدن‌دار آرانی، عباس و نیک‌پی، ایرج. (1396). شناسایی ابعاد کمی آموزش خصوصی تکمیلی در میان دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر تهران. تعلیم‌‌وتربیت، ۳۳ (۲)، 116-101.
شیربگی، ناصر. (1390). علل افزایش تقاضا برای آموزش سایه‌ای از دیدگاه دبیران و دانش‌آموزان مقطع پیش‌دانشگاهی. طرح پژوهشی انجام‌شده در دانشگاه کردستان.
فتحی‌واجارگاه، کورش. (1396). برنامه درسی چیست. تهران: مهربان.
کوربین، جولیت. ام. و اشتراوس، آنسلم. (2012/ 1391). اصول تحقیق کیفی: شیوه‌ها و رویه‌های توسعه گراندد تئوری. ترجمه ناهید دهقان‌نیری، علی فخرموحدی، مریم اسماعیلی، تابنده صادقی، زهرا طیبی. تهران: اندیشه رفیع. چاپ اول.
محمدپور، احمد. (1389). فراروش بنیان‌های فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری. تهران: جامعه‌شناسان.
ب. انگلیسی
Ali, Y. A. (2013). Private tutoring in Jordan: Underpinning factors and impacts. International Journal of Humanities and Social Science, 3(13),109-114.
Aslam, M., & Atherton, P. (2012). The ‘shadow’ education sector in India and Pakistan: The determinants, benefits and equity effects of private tutoring. Education Support Programme Working Paper Series 38, Budapest: Open Society Foundations.
Aydagül, B. (2014). Closing down prep schools another poor education policy decision. Todays Zaman, April 20, Available at: http://www.todayszaman.com/anasayfa_closing-down-prep-schools-another-pooreducation-policy-decision_345641.html.
Bray, M. (1999). The shadow education system: Private tutoring and its implications for planners. Fundamentals of Educational Planning 61, Paris: UNESCO International Institute for Educational Planning.
Bray, M. (2010). Researchi shadow education. methodological challenges and directions. Asia Pacific Education Review, 11(1), 3-13.
Brehm, W. C., & Silova, I. (2014). Hidden privatization of public education in Cambodia: Equity implications of private tutoring. Journal for Educational Research, 6(1), 94-116.
Byun, S. Y. (2010). Does policy matter in shadow education spending? Revisiting the effects of the high school equalization policy in South Korea. Asia Pacific Education Review, 11)1(,83-96.
Darby, E., & Southgate, M. A. (2009). Determinants of shadow education: A cross-national analysis. The Ohio State: The Ohio State University.
Dawson, W. (2010). Private tutoring and mass schooling in East Asia: Reflections of inequality in Japan, South Korea, and Cambodia. Asia Pacific Education Review, 11(1), 14-24
Ireson, J., & Rushforth, K. (2005). Mapping and evaluating shadow education. ESRC research project RES-000-23-0117 end of award report. Available at http://image.guardian.co.uk/sysfiles/Education/documents/2005/04/07/tutoring.pdf, accessed 11 March 2011.
Javadi, Y., & Kazemirad, F. (2020). Worldwide shadow education epidemic and its move toward shadow curriculum. Journal of Language Teaching and Research, 1(11), 212-220.
Jo, S. H. (2013). The track of policies for educational equality and its implications in Korea. Journal of Educational Change, 14(1), 73–94.
Kim, T. (2005). Shadow education: School quality and demand for private tutoring in Korea. KDI School of Pub Policy & Management Paper, 58(2), 04-21.
Kobakhidze, M. N. (2014). Corruption risks of private tutoring: Case of Georgia. Asia Pacific Journal of Education, 34(4), 455-475.
Kuan, P. Y. (2011). Effects of cram schooling on mathematics performance: Evidence from junior high students in Taiwan. Comparative Education Review, 55(3), 342- 368.
Lao, R. (2014). Analyzing the Thai state policy on private tutoring: The prevalence of the market discourse. Asia Pacific Journal of Education, 34(4),476-491.
Lee, J. (2014). The shadow cost of education: How does private tutoring affect students’ well-being. Available at:  https://www.semanticscholar.org/paper/The-shadow-cost-of-education-%3A-How-does-private-%E2%80%99- Lee/4cf1fc35dece980d65116caf2ccbc41277287d6b.
Lee, J. Y. (2013). Private tutoring and its impact on students’ academic achievement, formal schooling and educational inequality in Korea. PhD dissertation, Columbia University.
Li, J. (2020). Substitution or complementation: The relationship between school education and shadow education. Best Evidence in Chinese Education, 4(1), 411-424.
Liu, J. (2012). Does cram schooling matter? Who goes to cram schools? Evidence from Taiwan. International Journal of Educational Development, 32(1), 46-52.
Mori, I., & Baker, D. (2010). The origin of universal shadow education: what the supplemental education phenomenon tells us about the postmodern institution of education. Asia Pacific Education, 11(1),36-48.
Moriana, J., Antonio, A., Francisco, A., Rocio, P., Moria, J., Herruzo, J., & Ruiz, R. (2006). Extra-curricular activities and academic performance in secondary electronic. Journal of Research in Educational Psychology Student, 6(4),32-48.
Mtika. P. (2019). High school students' perspectives of participating in a STEM-related extracurricular programme. Frontiers in Education, 3(13),3-15.
Shibao, G., & Yan, G. (2016). Spotlight on China: Changes in education under China’s market economy. Rotterdam: Sense Publishers.
Steinmann, I., Strietholt, R., & Caro, D. (2018). Participation in extracurricular activities and student achievement: Evidence from German All-Day Schools. School Effectiveness and School Improvement, 6(2), 175-197.
Sulieman, H. (2012). Shadow learning in undergraduate mathematics: An exploratory study. International Journal of Modern Education Forum, 1(2), 70-75.
Tansel, A., & Bircan, F. (2004). Private tutoring expenditures in turkey. Turkish Economic Association, 25(3), 1-27.
Tomlinson, S. (2001). Education in a post-welfare society. Open University Press of Buckingham.
Zhang, W., & Bray, M. (2016). Shadow education: The rise and implications of private supplementary tutoring. In S. Guo & Y. Guo (Eds.), Spotlight on China: Changes in education under China’s market economy (pp. 85-99). Rotterdam: Sense Publishers.