بررسی نقش نگرش‌های والدین و معلمان به مدرسه در احساس تعلق دانش‌آموزان به مدرسه: نقش واسطه‌ای انگیزش تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روان‌شناسی تربیتی، بخش مبانی تعلیم و تربیت، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز

2 کارشناس ارشد آموزش و پرورش ابتدایی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز

10.22099/jsli.2022.6570

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه‌ای انگیزش تحصیلی در رابطه­ی بین نگرش‌های والدین و معلمان به مدرسه و احساس تعلق به مدرسه در دانش‌آموزان دوره ابتدایی بود. شرکت‌کنندگان این پژوهش شامل160 دانش‌آموز دختر و پسر پایه‌های پنجم و ششم ابتدایی شهر شیراز و مادرانشان به همراه معلمان آن‌ها (32 نفر) بودند که با روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسش‌نامه تعلق به مدرسه بری و همکاران، پرسش‌نامه نگرش والدین به مدرسه سامال، پرسش‌نامه نگرش معلمان به مدرسه تالیس، و پرسش‌نامه انگیزش تحصیلی رایان و کانل استفاده گردید. برای تعیین پایایی و روایی ابزارها به ترتیب از روش آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. شواهد مؤید روایی و پایایی مطلوب پرسش‌نامه‌ها بود. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و AMOS مورد تحلیل قرار گرفت و شاخص‌های برازش مدل استخراج و مدل پژوهش تأیید گردید. یافته‌ها نشان دادند که نگرش‌ والدین به مدرسه هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم و با واسطه‌گری انگیزش تحصیلی پیش‌بینی‌کننده مثبت و معنی­دار احساس تعلق به مدرسه  در دانش‌آموزان بود؛ اما نگرش‌ معلمان به مدرسه فقط به صورت مستقیم در احساس تعلق به مدرسه نقش معنی­داری نشان داد. همچنین، هرچند بعدهای سبک تنظیم خودکنترلی و سبک تنظیم خوداستقلالی در باورهای انگیزش هر دو پیش‌بینی‌کننده مثبت و معنی­دار احساس تعلق به مدرسه در دانش‌آموزان بودند لیکن بعد خوداستقلالی پیش‌بینی کننده قوی‌‌تری در این خصوص بود. در راستای یافته‌های این پژوهش پیشنهاد می‌شود در نظام تربیتی خانواده و مدرسه،  به نگرش‌ها و باورهای والدین و معلمان به مدرسه به عنوان افراد تأثیرگذار توجه بیشتری گردد تا زمینه انگیزش تحصیلی و احساس تعلق به مدرسه در دانش‌آموزان فراهم گردد. 

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
البرزی، محبوبه. (1386). تبیین‌ واسطه‌گری‌ باورهای‌ انگیزشی‌ در مدل‌ خلاقیت‌ کودکان‌ با رویکرد به‌ متغیرهای‌ خانوادگی‌ مدرسه‌ای‌ و باورهای‌ اسنادی‌ در دانش‌آموزان‌ مقطع‌ ابتدایی‌. رساله دکتری، دانشگاه شیراز.
البرزی، محبوبه؛ خوشبخت، فریبا و درودی، رقیه. (1398). رابطه میزان استفاده از بازی‌های رایانه‌ای و اهمال کاری تحصیلی: نقش واسطه‌ای جهت‌گیری هدف در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 12(1)، 109-129.
اورنجن، اعظم و شاطریان محمدی، فاطمه. (1394). رابطه بین استراتژی برانگیخته شده برای یادگیری با درگیری تحصیلی دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی با میانجی‌گری احساس تعلق به مدرسه. مقاله کنفرانس: دومین کنگره علمی پژوهشی سراسری توسعه و ترویج علوم تربیتی و روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و علوم فرهنگی اجتماعی ایران .
حکیم‌زاده، رضوان؛ ابوالقاسمی نجف‌آبادی، مهدی و نجاتی، فرهاد. (1391). مقایسه‌ی احساس تعلق به مدرسه، انگیزه‌ی پیشرفت تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در میان دانش‌آموزان مدارس هوشمند (مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات) و مدارس عادی سال سوم دبیرستان شهر اصفهان. مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، 6(1)، ۱۵۱-۱70.
رمضان‌پور، علیرضا؛ کورش‌نیا، مریم؛ مهریار، امیر هوشنگ و جاویدی، حجت‌اله. (۱۳۹۸). رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و احساس تعلق به مدرسه با تاب‌آوری تحصیلی به واسطه خودتنظیمی تحصیلی. فصلنامه علمی پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 10، 225-246.
کریمی، یوسف. (1388). نگرش و تغییر نگرش. مؤسسه نشر ویرایش.
 مقیمیان، مریم و کریمی، طیبه (1391). ارتباط صفات شخصیت و انگیزش تحصیلی در دانشجویان پرستاری. نشریه پرستاری ایران، 25(75)، 9-20.
مکیان، راضیه‌السادات و کلانتر کوشه، محمد. (1392). هنجاریابی پرسش‌نامه احساس تعلق به مدرسه و ارتباط آن با فرسودگی تحصیلی و انگیزش پیشرفت در میان دانش‌آموزان شهر تهران. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 5(20)، 119-138.
میرزابیگی، احمد؛ بختیارپور، سعید؛ افتخارصعادی، زهرا؛ مکوندی، بهنام  و  پاشا، رضا. (1397). مقایسه سرزندگی تحصیلی، احساس تعلق به مدرسه، انگیزه پیشرفت تحصیلی در بین دانش‌آموزان دختر و پسر مدارس متوسطه دوم شهر ایلام. پژوهش در نظام های آموزشی، 1104-1085.
ب. انگلیسی
Adams, N., Little, T. D., & Ryan, R. M. (2017). In development of self-determination through the life-course. Self-determination theory, (pp. 47-54). Springer, Dordrecht.
Adelabu, D. H. (2007). Time perspective and school membership as correlates to academic achievement among African American adolescents. Adolescence, 42, 167-181.
Ahmadi, S., Hassani, M., & Ahmadi, F. (2020). Student-and school-level factors related to school belongingness among high school students. International Journal of Adolescence and Youth25(1), 741-752.
Ahmed, U., Umrani, W. A., Qureshi, M. A., & Samad, A. (2018). Examining the links between teachers support, academic efficacy, academic resilience, and student engagement in Bahrain. International Journal of Advanced and Applied Sciences5(9), 39-46.
Albayrak, T., & Caber, M. (2018). Examining the relationship between tourist motivation and satisfaction by two competing methods. Tourism Management, 69, 201-213.
Allen, K., Kern, M. L., Vella-Brodrick, D., Hattie, J., & Waters, L. (2018). What schools need to know about fostering school belonging: A meta-analysis. Educational Psychology Review30(1), 1-34.
Amabile, T. M. (1993). Motivational synergy: Toward new conceptualizations of intrinsic and extrinsic motivation in the workplace. Human Resource Management Review, 3(3), 185-201.
Arslan, G. (2020). School belongingness, well-being, and mental health among adolescents: Exploring the role of loneliness. Australian Journal of Psychology. Advance online publication. doi:https://doi.org/10.1111/ajpy.12274.
Arslan, G., Allen, K. A., & Ryan, T. (2020). Exploring the impacts of school belonging on youth wellbeing and mental health among Turkish adolescents. Child Indicators Research, 1-17.
Aslanturk, H., & Mavoli, A. (2020). The sense of family belonging in university students from a single parent family compared with those from a two-biological-parent family. Current Psychology39(6), 2026-2039.
Bandura, A. (2002). Social cognitive theory in cultural context. Applied Psychology51(2), 269-290.
Booker, K. C. (2006). Exploring school belonging and academic achievement in African American adolescents. Curriculum and Teaching Dialogue6(2), 131.
Brandmiller, C., Dumont, H., & Becker, M. (2020). Teacher perceptions of learning motivation and classroom behavior: The role of student characteristics. Contemporary Educational Psychology, 63, 101893.
Brew, C., Beatty, B., & Watt, A. (2004). Measuring students’ sense of connectedness with school. In Australian Association for Research in Education Annual Conference, Melbourne.
Chapman, R. L., Buckley, L., Sheehan, M. C., Shochet, I. M., & Romaniuk, M. (2011). The impact of school connectedness on violent behavior, transport risk-taking behavior, and associated injuries in adolescence. Journal of School Psychology49(4), 399-410.
Çıkrıkçı, Ö., & Erzen, E. (2020). Academic procrastination, school attachment, and life satisfaction: a mediation model. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 1-18.
Crouch, R., Keys, C. B., & McMahon, S. D. (2014). Student–teacher relationships matter for school inclusion: School belonging, disability, and school transitions. Journal of Prevention & Intervention in the Community42(1), 20-30.
Deci, E. l., & Ryan, R.M. (2002). The "what" and "why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, 227-268.
Dunkley, D. M., Zuroff, D. C., & Blankstein, K. R. (2006). Specific perfectionism components versus self-criticism in predicting maladjustment. Personality and Individual Differences, 40(4), 665-676.
Feldman, S. S., & Wentzel, K. R. (1990). The relationship between parenting styles, sons' self-restraint, and peer relations in early adolescence. The Journal of Early Adolescence, 10(4), 439-454.
Freeman, T. M., Anderman, L. H., & Jensen, J. M. (2007). Sense of belonging in college freshmen at the classroom and campus levels. The Journal of Experimental Education75(3), 203-220.
Gardia, A., & Kaur, N. (2013). A study of parental attitude towards schooling. International Journal of Basic and Advanced Research, 3(2), 8-23
Giani, M. S., & O'Guinn, C. M. (2010). Building supportive relationships as a foundation for learning. In K. Geiser & C. O'Guinn (Eds.), Youth in the middle: Envisioning and implementing a whole-school youth development approach: A guide for middle school leaders (pp. 81-89). Palo Alto, CA: John W. Gardner Center for Youth and Their Communities. Available from http://jgc.stanford.edu/docs/YIM_Toolkit_100429.pdf.
Hidealgo, M.C. & Hernandez, B. (2001). Place Attachment: Conceptual Empirical Questions. Journal of Psychology, 21, 273-278.
Ito, A. (2011). Enhancing school connectedness in Japan: The role of homeroom teachers in establishing a positive classroom climate. Asian Journal of Counselling18(1), 41-62.
Jiang, Y., Rosenzweig, E. Q., & Gaspard, H. (2018). An expectancy-value-cost approach in predicting adolescent students’ academic motivation and achievement. Contemporary Educational Psychology, 54, 139-152.
Karcher, M. J. 2005(. Connectedness and school violence: a framework for developmental interventions. In: E. R. Gerler (Editor), handbook of school violence. Binghamton, NY: Haworth Press.
Kline, R. B. (2016). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. New York: The Guilford Press
Korhonen, J., Linnanmäki, K., & Aunio, P. (2014). Learning difficulties, academic well-being and educational dropout: A person-centered approach. Learning and Individual Differences, 31, 1-10.
Liu, Y., Carney, J. V., Kim, H., Hazler, R. J., & Guo, X. (2020). Victimization and students’ psychological well-being: The mediating roles of hope and school connectedness. Children and Youth Services Review, 108, 104674.
Markus, H. R., & Kitayama, S. (1991). Culture and the self: Implications for cognition, emotion, and motivation. Psychological Review, 98(2), 224.
McNeely, C. A. (2002). Promoting school connectedness: Evidence from the national longitudinal study of adolescent health. Journal of School Health, 72(4), 138-146.
Moeller, R. W., Seehuus, M., & Peisch, V. (2020). Emotional Intelligence, Belongingness, and Mental Health in College Students. Frontier Psychology, 11, 93-115.
Molinari, L., & Mameli, C. (2018). Basic psychological needs and school engagement: A focus on justice and agency. Social Psychology of Education21(1), 157-172.
National Center for Education Statistics (NCES). (2006). Dropout and completion rates in the United States: 2006. Retrieved December 2, 2008, from http://nces.ed.gov/pubs2008/2008053.pdf.
O'Keeffe, P. (2013). A sense of belonging: Improving student retention. College Student Journal47(4), 605-613.
Prince, E. J., & Hadwin, J. (2013). The role of a sense of school belonging in understanding the effectiveness of inclusion of children with special educational needs. International Journal of Inclusive Education17(3), 238-262.
Ratelle, C. F., Gyay, F., Larose, S., & Senecal, C. (2004). Family correlates of trajectories of academic motivation during a school transition: A semiparametric group-based approach. Journal of Educational Psychology, 96(4), pp. 743-745.
Reschly, A. L., Huebner, E. S., Appleton, J. J., & Antaramian, S. (2008). Engagement as flourishing: The contribution of positive emotions and coping to adolescents' engagement at school and with learning. Psychology in the Schools45(5), 419-431.
Ryan, R. M., & Connell, J. P. (1989). Perceived locus of causality and internationalization: Examining reasons for acting in two domains. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 749-761.
Samal, R. (2012). Parents’ attitude towards schooling and education of children. Department of Humanities & Social Sciences. National Institute of Technology. Rourkela-769008, Odisha, India.
Stevens, T., Hamman, D., & Olivarez Jr, A. (2007). Hispanic students' perception of White teachers' mastery goal orientation influences sense of school belonging. Journal of Latinos and Education6(1), 55-70.
Tanhaye Reshvanloo, F., Saeidi Rezvani, T., Jami, R., & Seadatee Shamir, A. (2020). Psycho-social well-being in female students: The role of perceived parental autonomy support and warmth. Iranian Journal of Educational Sociology3(3), 1-8.
The Organization for Economic Cooperation and Development Teaching and Learning International Survey (TALIS-2013). https://www.oecd.org.school.talis-2013.
Ullah, M. I., Sagheer, A., Sattar, T., & Khan, S. (2013). Factors influencing students’ motivation to learn in Bahauddin Zakariya University, Multan (Pakistan). International Journal of Human Resource Studies3(2), 90.
Wang, Y., Tian, L., & Huebner, E. S. (2018). Basic psychological needs satisfaction at school, behavioral school engagement, and academic achievement: Longitudinal reciprocal relations among elementary school students. Contemporary Educational Psychology, 56, 130-139.
Yuen, M., Lee, Q. A., & Shea, P. M. (2012). Factors influencing school connectedness: Chinese adolescents’ perspectives. Asia Pacific Education Review13(1), 55-63.

Zakariya,Y.F.(2020). Investigating some construct validity threats to TALIS 2018 Teacher Job Satisfaction Scale: Implications for social science researchers and practitioners. Social Sciences, 9(4), 38-52. https://doi.org/10.3390/socsci9040038