تجربه معلمان دوره ابتدایی از عوامل موثر بر پرورش خلاقیت اجتماعی: یک مطالعه پدیدارشناسانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه یاسوج

2 استادیار برنامه‌ریزی درسی دانشگاه یاسوج

3 دانشیار روان‌شناسی تربیتی دانشگاه یاسوج

10.22099/jsli.2022.6550

چکیده

غایت تربیت، خلاقیت است و دوره ابتدایی مرحله آغازین تجربه اجتماعی کودک به شمار می‌رود. از این‌رو، دوره ابتدایی بالقوه فرصت بسیار مغتنمی برای پرورش خلاقیت اجتماعی است و نقش معلمان این دوره در رشد و شکوفایی خلاقیت اجتماعی پر اهمیت است. این پژوهش با روبکرد کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شد. داده­های پژوهش از طریق مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته و به صورت تلفنی جمع‌آوری شد. با استفاده از نمونه­گیری هدفمند، از بین معلمان دوره ابتدایی با شرط معیار حداقل 10 سال سابقه معلمی، تعداد 14 معلم بر اساس معیارهای ورود به پژوهش انتخاب شدند و اشباع داده­ها حاصل شد. تحلیل مصاحبه‌ها، با استفاده از روش تحلیل مضمون و الگوی کلایزی  انجام شد. پس از استخراج موضوعی و طبقه‌بندی آنها، یافته‌ها در چهار مقوله اصلی (ویژگی‌های دانش‌آموزان، پرسش‌های واگرا، سبک روابط معلم-شاگرد، نشر اجتماعی دانش) و هشت مقوله فرعی (پشتکار، کنجکاوی، گشوده به تجربه، مدارا با ابهام، پرسش‌های واگرای معلم، پرسش‌های واگرای کتاب، سبک راهبری و اصل مشارکت) تقسیم­بندی شدند. واکاوی تجربه­های زیسته معلمان دوره ابتدایی نشان داد که این دوره بستر مناسبی برای فعلیت بخشی به قوه خلاقیت جمعی کودکان است. بر این اساس می­توان از این تجارب برای پرورش خلاقیت اجتماعی و غلبه بر رویکرد منفعلانه کسب دانش در مدارس بهره برد. 

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
آرنت، هانا. (1998/ 1389). وضع بشر. ترجمه مسعود علیا. تهران: انتشارات ققنوس.
البرزی، محبوبه. (1392). خلاقیت اجتماعی در کودکان پیش‌دبستانی. رشد آموزش پیش‌دبستانی، 19(4)، 10-13.
البرزی، محبوبه. (1394). بررسی رابطه نگرش به خلاقیت و خلاقیت اجتماعی در کودکان با واسطه‌گری هسته کنترل. پژوهش‌های آموزش و یادگیری، 6(2)، 19-30.
پوپر، کارل. (2002/ 1379). سرچشمه­های دانایی و نادانی. ترجمه: عباس باقری. تهران: نشر نی.
رضابیگی­زاده، راضیه و امین­زاده، بهناز. (1397). تبیین چهارچوب مفهومی خلاقیت اجتماعی و کاربست آن در نظریه شهر خلاق. هویت شهر، 12(2)، 5-18. 
ب. انگلیسی
 
Allen, S. (2003). Mentoring the essential connection. AORN Journal, 75(3), 32-41.
Amabile, T. M. (1996). Creativity in context. Colorado: Westview Press.
Apple, M. (1995). Education and Power.  Routledge.
Bakhtin, M. M. (1981). Speech genres and other late essays. Austin: University of Texas Press.
Barron, F. (1999). All creation is a collaboration. Social Creativity, 4(1), 49-59.
Beaty, R., Nusbaum, E., & Silvia, P. (2014). Does insight problem solving predict real-world creativity? Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 8(3), 287–292.
Becker, H. S. (2008). Art worlds: Updated and expended. Berkeley: University of California Press.
Brown, R. (2020). The social identity approach: Appraising the Tajfellian legacy. British Journal of Social Psychology, 59(1), 5-25.
Burton, P. (2010). Creativity in Hong Kong schools. World Englishes, 29(4), 493-507.
Campbell, D. E., & Campbell, T. A. (2000). The mentoring relationship: Differing perceptions of benefits. College Student Journal, 32(2), 112-123.
Carr, P., & Steele, C. (2009). Stereotype threat and inflexible perseverance in problem solving. Journal of Experimental Social Psychology, 45(2), 853–859.
Chen, Y. H., Jang, S. J., & Chen, P. J. (2015). Using wikis and collaborative learning for science teachers' professional development. Journal of Compute Assisted Learning, 31(2), 330–344.
Cheng, V. M. Y. (2010). Infusing creativity in to eastern classrooms: Evaluations from student perspectives. Thinking Skills and Creativity, 6(20).67-87.
Csikszentmihalyi, M. (1988). Society, culture, and person: A systems view of creativity.  Cambridge: Cambridge University Press.
Derrida, J. (2011). The Beast and the Sovereign.  University of Chicago Press.
Ericsson, K. A., Roring, R. W., & Nandagopal, K. (2007). Giftedness and evidence for reproducibly superior performance: An account based on the expert performance framework. High Ability Studies, 18(1), 3–56.
Fischer, G. (2000). Symmetry of ignorance, social creativity, and meta-design. Knowledge-Based Systems, 13(7), 527-537.
Fischer, G. (2005). Social creativity: Making all voices heard. Knowledge-Based Systems, 13(8), 432-441.
Friedman, R. C., & Rogers, K. B. (Eds.). (1998). Talent in context: Historical and social perspectives on giftedness. American Psychological Association Press. 
Fullerton, H. (2003). A handbook for teaching and learning in higher education: Enhancing academic practice. London: Routledge.
Gruber, H. (1998). Creative altruism, cooperation, and world peace. Ablex Publishing.
Gadamer, H. G. (2016). The beginning of philosophy. Bloomsbury Academic. 
Galton, F. (1874). English men of science: Their nature and nurture. London: MacMillan.
Gardner, H. (1994). The creators’ patters. London: MIT Press.
Glăveanu, V. P Gillespie, A., & Valsiner. J. (2015). Rethinking creativity: Contributions from social and cultural psychology. Routledge.
Henrich, J. (2020). The WEIRDest people in the world: How the West became psychologically peculiar and particularly prosperous. Farrar, Straus and Giroux. 
Hensel, M., & Hermansen. C. (2015). Architecture by latitude and locality: The scarcity and creativity studio. Architectural Design, 85(2), 232-241.
Hofstede, G. (1991). Cultures and organizations: Software of the mind. London: McGraw-Hill.
Jacobi, M. (1991). Mentoring and undergraduate academic success: A literature review. Review of Educational Research, 61(4), 505-532.
Jost, J. T., & Sidanius, J. (2004). Political psychology: Key readings. Psychology Press. 
Lubart, T. (1999). Creativity across culture: Handbook of activity. Cambridge University Press.
Martin, J. L. (2001). The authoritarian personality, 50Years later: What questions are there for political psychology? Political Psychology, 22(1), 1-26.
Martin, J.L. (2001). e authoritarian personality, 50 years later: What questions are
there for political psychology? Political Psychology, 22(1), 1–26
Martin, J.L. (2001). e authoritarian personality, 50 years later: What questions are
there for political psychology? Political Psychology, 22(1), 1–26
Montuori, A., & Purser, R. (1997). Social creativity: The challenge of complexity. Pluriverso, 1(2), 78–88.
Mouchiroud, C., & Bernousi, A. (2008). An empirical study of the construct validity of social creativity. Learning and Individual Differences, 18(2), 327-380.
Murris, K. (2016). The posthuman child. Routledge.
Nissen, L. B. (2017). Art and social work: History and collaborative possibilities for interdisciplinary synergy. Research on Social work Practice, 29(6), 698-707.
Orlich, D. C., Harder, R. J., Callahan, R. C., Trevisan, M. S., & Brown, A. H. (2010). Teaching strategies: A guide to effective instruction. Cengage Learning.
Plotkin, H. (2003). The Imagined World Made Real: Toward a Natural Science of Culture. Rutgers University Press.
Polkinghorne, D. E. (1989). Phenomenological research methods. In R. S. Valle & S. Halling (Eds.), Existential-phenomenological perspectives in psychology: Exploring the breadth of human experience (pp. 41–60). Plenum Press.
Richards, R. (Ed.). (2007). Everyday creativity and new views of human nature: Psychological, social, and spiritual perspectives. American Psychological Association. 
Rinkevich, J. L. (2014). The relationship among student creativity, curiosity and academic intrinsic motivation (Doctoral thesis). Indiana, USA: Indiana University.
Robinson, J., Workman, J., & Freeburg, B. (2018). Creativity and tolerance of ambiguity in fashion design students. International Journal of Fashion Design, Technology and Education, 12(1), 96-104.
Schutte, N. C., & Malouff, J. M. (2019). A meta-analysis of the relationship between curiosity and creativity. Creative Behavior, 54(4), 940-947.
Sandel, M. (2020). The tyranny of merit: What's become of the common good?  Farrar, Straus and Giroux.
Silvia, P. J., Beaty, R. E., Nusbaum, E. C., Eddington, K. M., Levin-Aspenson, H., & Kwapil, T. R. (2014). Everyday creativity in daily life: An experience-sampling study of ‘little c’ creativity. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 8(2), 183–188.
Simonton, D. K. (1997). Creative productivity: A predictive and explanatory model of career trajectories and landmarks. Psychological Review, 104(1), 66-89.
Simonton, D. K. (2003). Creative cultures, nations, and civilizations: Strategies and results. New York: Oxford University Press.
Spencer, H. (1860). What knowledge is of most worth? In H. Spencer, Education: Intellectual, moral, and physical (21–96). Appleton & Company. 
Sternberg, R. (2003). Wisdom, intelligence and creativity synthesized. Cambridge: Cambridge University Press.
Stoletov, A. (2016). Social creativity and Phenomenon of success in postindustrial society. Creativity Studies, 9(2), 141–150.
Stone, W., Lederer, G., & Christie, R. (1993). Strength and weakness the authoritarian: Personality today. New York: Springer-Verlag.
Stoycheva, K. (2008). The new and the best: Ambiguity tolerance and creativity motivation. International Journal of Psychology, 43(3), 6.
Tan, C. S, Lau, X., Kung, Y., & Kailsan, R. (2019). Openness to experience enhances creativity: The mediating role of intrinsic motivation and the creative process engagement. The Journal of Creative Behavior, 53(1), 109-119.
Winnicott, D. W. (1971). Playing and reality. London: Routledge.