عوامل مؤثر بر اثربخشی یادگیری الکترونیکی: تحلیل پدیدار شناسانة ویژگی‌های یادگیرنده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی ، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

4 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

یادگیرنده به عنوان یکی از عوامل اصلی تعیین‌کننده موفقیت و اثرگذار در یادگیری الکترونیکی معرفی شده است زیرا ماهیت یادگیری الکترونیکی، یادگیرنده محور است و او مسئول یادگیری خود است. از این رو، هدف پژوهش حاضر، شناسایی ویژگی‌های مؤثر یادگیرنده بر اثربخشی یادگیری الکترونیکی بود. متناسب با این هدف، رویکرد پژوهش کیفی و راهبرد پدیدارشناسی اتخاذ شده است. اعضای هیأت علمی و مدرسان دوره‌های یادگیری الکترونیکی در دانشگاه‌ها، جامعه این پژوهش بوده‌اند. مشارکت‌کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ملاک محور، انتخاب شدند و از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند نسبت به جمع آوری داده‌ها تا دستیابی محقق به اشباع نظری، اقدام شده است و در مصاحبه دوازدهم، اشباع نظری حاصل شده است. یافته‌ها با استفاده از روش کدگذاری تحلیل محتوای کیفی، در سه مرحله کد، خرده‌مقوله و مقوله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های حاصل از دوازه مورد مصاحبه، تعداد 102 کد، 13 خرده‌مقوله و 6 مقوله شامل «محور بودن یادگیرنده در فرایند یادگیری»، «تعامل یادگیرنده در فرایند یادگیری»، «ارزیاب بودن یادگیرنده در فرایند یادگیری»، «سواد یادگیرنده»، «خودراهبر بودن یادگیرنده» و «ویژگی‌های روان‌شناختی یادگیرنده» حاصل شد. با توجه به یافته‌های پژوهش، مدیران و برنامه‌ریزان دوره‌های یادگیری الکترونیکی در دانشگاه‌ها باید به نقش یادگیرنده در موفقیت و اثربخشی یادگیری الکترونیکی دانشگاهی توجه ویژه‌ای داشته باشند.

کلیدواژه‌ها


Al-Fraihat, D., Joy, M., Masadeh, R., & Sinclair, J. (2020). Evaluating e-learning systems success: An empirical study. Computers in Human Behavior, 102, 67-86.
Altınay, Z. (2017). Evaluating peer learning and assessment in online collaborative learning environments. Behavior & Information Technology, 36(3), 312-320.
Asoodar, M., Vaezi, S., & Izanloo, B. (2016). Framework to improve e-learner satisfaction and further strengthen e-learning implementation. Computers in Human Behavior, 63, 704-716.
Chou, S. W., & Liu, C. H. (2005). Learning effectiveness in a web-based virtual learning environment: A learner control perspective. Journal of Computer Assisted Learning, 21(1), 65-76.
Choudhury, S., & Pattnaik, S. (2020). Emerging themes in e-learning: A review from the stakeholders' perspective. Computers & Education, 144, 103657.
Cidral, W. A., Oliveira, T., Di Felice, M., & Aparicio, M. (2018). E-learning success determinants: Brazilian empirical study. Computers & Education, 122, 273-290.
Goda, Y., Yamada, M., Kato, H., Matsuda, T., Saito, Y., & Miyagawa, H. (2015). Procrastination and other learning behavioral types in e-learning and their relationship with learning outcomes. Learning and Individual Differences, 37, 72–80.
Graneheim, U. H., & Lundman, B. (2004). Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve trustworthiness. Nurse Education Today, 24(2), 105-112.
Gregori, E. B., Zhang, J., Galván-Fernández, C., & de Asís Fernández-Navarro, F. (2018). Learner support in MOOCs: Identifying variables linked to completion. Computers & Education, 122, 153-168.
Khalil, M. K., Kirkley, D. L., & Kibble, J. D. (2013). Development and evaluation of an interactive electronic laboratory manual for cooperative learning of medical histology. Anatomical Sciences Education, 6(5), 342-350.
Kintu, M. J., Zhu, C., & Kagambe, E. (2017). Blended learning effectiveness: The relationship between student characteristics, design features and outcomes. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 14(1), 1-20.
Kurucay, M., & Inan, F. A. (2017). Examining the effects of learner-learner interactions on satisfaction and learning in an online undergraduate course. Computers & Education, 115, 20-37.
Lai, H. J. (2011). The influence of adult learners' self-directed learning readiness and network literacy on online learning effectiveness: A study of civil servants in Taiwan. Journal of Educational Technology & Society, 14(2), 98-106.
Lau, K. H., Lam, T., Kam, B. H., Nkhoma, M., Richardson, J., & Thomas, S. (2018). The role of textbook learning resources in e-learning: A taxonomic study. Computers & Education, 118, 10-24.
Lee, C., Yeung, A. S., & Cheung, K. W. (2019). Learner perceptions versus technology usage: A study of adolescent English learners in Hong Kong secondary schools. Computers & Education, 133, 13-26.
Liaw, S. S. (2004). Considerations for developing constructivist web-based learning. International Journal of Instructional Media, 31(3), 309–321.
Liaw, S. S. (2008). Investigating students’ perceived satisfaction, behavioral intention, and effectiveness of e-learning: A case study of the blackboard system. Computers & Education, 51(2), 864-873.
Liaw, S. S., Huang, H. M., & Chen, G. D. (2007). Surveying instructor and learner attitudes toward e-learning. Computers & Education, 49(4), 1066-1080.
Lim, D. H., & Kim, H. J. (2003). Motivation and learner characteristics affecting online learning and learning application. Journal of Educational Technology Systems, 31(4), 423–439.
Lin, F. R., & Kao, C. M. (2018). Mental effort detection using EEG data in e-learning contexts. Computers & Education, 122, 63-79.
Lonn, S., & Teasley, S. D. (2009). Saving time or innovating practice: Investigating perceptions and uses of learning management systems. Computers & Education, 53(3), 686-694.
Marei, H. F., Donkers, J., & Van Merrienboer, J. J. (2018). The effectiveness of integration of virtual patients in a collaborative learning activity. Medical Teacher, 40(sup1), S96-S103.
MartínezCaro, E. (2011). Factors affecting effectiveness in elearning: An analysis in production management courses. Computer Applications in Engineering Education, 19(3), 572-581.
Ozkan, S., & Koseler, R. (2009). Multi-dimensional students’ evaluation of e-learning systems in the higher education context: An empirical investigation. Computers & Education, 53(4), 1285-1296.
Ozkan, S., Koseler, R., & Baykal, N. (2009). Evaluating learning management systems: Adoption of hexagonal e-learning assessment model in higher education. Transforming Government: People, Process and Policy, 3(2), 111-130.
Ren, Y., Dai, Z. X., Zhao, X. H., Fei, M. M., & Gan, W. T. (2017). Exploring an on-line course applicability assessment to assist learners in course selection and learning effectiveness improving in e-learning. Learning and Individual Differences, 60, 56-62.
Rovai, A. P. (2003). In search of higher persistence rates in distance education online programs. Computers & Education, 6(1), 1–16.
Saks, K., & Leijen, Ä. (2014). Distinguishing self-directed and self-regulated learning and measuring them in the e-learning context. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 112, 190-198.
Selim, H. M. (2007). Critical success factors for e-learning acceptance: Confirmatory factor models. Computers & Education, 49(2), 396-413.
Shinkareva, O. N., & Benson, A. D. (2007). The relationship between adult students' instructional technology competency and self-directed learning ability in an online course. Human Resource Development International, 10(4), 417-435.
Sun, P. C., Tsai, R. J., Finger, G., Chen, Y. Y., & Yeh, D. (2008). What drives a successful e-Learning? An empirical investigation of the critical factors influencing learner satisfaction. Computers & Education, 50(4), 1183-1202.
Swan, K. (2001). Virtual interaction: Design factors affecting student satisfaction and perceived learning in asynchronous online courses. Distance Education, 22(2), 306–333.
TovenLindsey, B., Rhoads, R. A., & Lozano, J. B. (2015). Virtually unlimited classrooms: Pedagogical practices in massive open online courses. The Internet and Higher Education, 24, 1–12.
Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher mental process. Cambridge. MA: Harvard University Press.
Wang, T. H. (2011). Developing web-based assessment strategies for facilitating junior high school students to perform self-regulated learning in an e-learning environment. Computers & Education, 57(2), 1801-1812.