بررسی تأثیر مداخله حافظه فعال کلامی بر عملکرد حافظه فعال هیجانی دانش‌آموزان با اختلال خواندن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

2 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

4 کارشناسی ارشد روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

چکیده

مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر مداخله حافظه فعال کلامی بر عملکرد حافظه فعال هیجانی دانش‌آموزان با اختلال خواندن صورت گرفت. این پژوهش از نوع ‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و گروه کنترل بود. روش نمونه‌گیری به صورت در دسترس و نمونه شامل 20 دانش‌آموز پسر دوره ابتدایی ساکن استان البرز در سال تحصیلی 97-1396 بود که به صورت تصادفی در دو گروه 10 نفری آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش برنامه حافظه فعال کلامی را در 10 جلسه دریافت کرد. همچنین به منظور بررسی اختلال خواندن از آزمون خواندن و نارساخوانی (نما) کرمی‌نوری و همکاران و برای سنجش حافظه فعال هیجانی از پرسشنامه ارجمندنیا استفاده شد. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که مداخله حافظه فعال کلامی موجب بهبود حافظه فعال هیجانی و مولفه‌های خواندن شامل آزمون قافیه، نامیدن تصاویر، درک متن، خواندن ناکلمات، نشانه حرف و نشانه مقوله در دانش‌آموزان می‌شود درحالی‌که این تاثیر بر سایر مولفه‌ها مشاهده نشد. با توجه بهنتایج پژوهش حاضر نتیجه گرفته‌ می‌شود که می‌توان با استفاده از مداخله حافظه فعال کلامی، حافظه فعال هیجانی و اختلال خواندن دانش‌آموزان را بهبود بخشید.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
ارجمندنیا، علی‌اکبر و شکوهی‌یکتا، محسن. (1392). بهبود حافظه فعال. تهران: انتشارات تیمورزاده.
ارجمندنیا، علی‌اکبر و ملکی، سمانه (1398). نقش حافظه فعال در اختلال یادگیری: با تمرکز بر اختلال خواندن و مرور پژوهش‌هایی در این حیطه. رویش روان‌شناسی، 8(3)، 101-112.
ارجمندنیا، علی‌اکبر؛ ملکی، سمانه؛ اصغری نکاح، سید محسن و داوری آشتیانی، رزیتا. (1395). بررسی تأثیر مداخله بازی‌های زبان شناختی بر عملکرد حافظه فعال کلامی دانش‌آموزان با اختلال خواندن. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، سال 8(18)، 1-10.
حسین‌خانزاده، عباسعلی؛ آزادی‌منش، پگاه؛ محمدی، حاتم؛ احمدی، سوسن و صادقی، سعید. (1395). اثربخشی برنامه‌عای تقویت حافظه فعال و ادراک دیداری بر بهبود خواندن دانش‌آموزان دارای اختلال خواندن. مطالعات روان‌شناختی، 12(2)، 49-68.
حسینی، مریم؛ مرادی، علیرضا؛ کرمی‌نوری، رضا؛ حسنی، جعفر و پرهون، هادی (1395). بررسی اعتبار و روایی عاملی آزمون خواندن و نارساخوانی(نما)، فصلنامه تازه های علوم شناختی، 18(1)، 22-34.
راد، مهسا. (1392). بررسی رابطه حافظه فعال کلامی با انواع مشکلات خواندن در دانش‌آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 93-1392. پایان‌نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی.
صداقتی، لیلا؛ فروغی، رقیه؛ شفیعی، بیژن و مراثی، محمدرضا (1389). بررسی میزان شیوع نارساخوانی در دانش‌آموزان طبیعی پایه اول تا پنجم دبستان‌های اصفهان. شنوایی‌شناسی، 19(1)، 1-8.
قائدی، الهام و همتی علمدارلو، قربان. (1394). اثربخشی آموزش حافظه کاری رایانه‌یار بر عملکرد ریاضی دانش‌آموزان با ناتوانی ریاضی، مجله مطالعات روان‌شناختی، 11(4)، 119-136.
کرمی‌نوری، رضا؛ مرادی، علیرضا و اکبری زردخانه، سعید و زاهدیان، حائده. (1388). آزمون خواندن و نارساخوانی (نما). تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
مصباحی‌پور، نیره. (1397). بررسی تاثیر مداخله حافظه فعال کلامی بر عملکرد حافظه فعال هیجانی دانش‌‌آموزان با مشکلات خواندن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.
نریمانی، محمد و سلیمانی، اسماعیل. (1392). اثربخشی توانبخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی (حافظه کاری و توجه) و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی، نشریه ناتوانی‌های یادگیری، 3(6)، 91 – 115.
 
ب. انگلیسی
Abd Ghani, K., & Gathercole, S. (2013). Working memory and study skills: A comparison between dyslexia and non-dyslexia adult learners. Social and Behavioral Sciences, 97, 271-277.
Alloway, T. P. (2009). Working memory, but not IQ, predicts subsequent learning in children with learning difficulties. European Journal of Psychological Assessment, 25, 92-98.
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5th Ed). Washington, DC: Author.
Banich, M. T., Mackiewicz, K. L., Depue, B. E., Whitmer, A. J., Miller, G. A., & Heller, W. (2009). Cognitive control mechanisms, emotion and memory: a neural perspective with implications for psychopathology. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 33(5), 613- 30.
Biancarosa, G., Snow, C. (2004). Reading next-A vision for action and research in middle and high school literacy: A report to Carnegie Corporation of New York. Washington, DC: Alliance foe Excellent Education.
Brandenburg, J., Klesczewski, J., Fischbach, A., Schuchardt, K., Büttner, G., & Hasselhorn, M. (2014). Working memory in children with learning disabilities in reading versus spelling: Searching for overlapping and specific cognitive factors. Journal of Learning Disabilities, 3, 125-140.
Brooks, A. D., Berninger, V. W., & Abbott, R. D. (2011). Letter naming and letter writing reversals in children with dyslexia: Momentary inefficiency in the phonological and or ethnographic loops of working memory. Developmental Neuropsychological, 36(7), 84 -95.
Bunting, M. (2006). Proactive interference and item similarity in working memory. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 32(2), 183-196.
Chen, Y. N., Mitra, S., & Schlaghecken, F., (2008). Sub-processes of working memory in the N-back task: an investigation using ERPs: Clinical Neurophysiology, 119(7), 1546-59.
Christo, C., Davis, J. M., & Brock, S. E. (2009). Identifying, assessing, and treating dyslexia at school. Springer Science & Business Media.
Cowan, N., Izawa, C., & Ohta, N. (2005). Working-memory capacity limits in a theoretical context. In Human learning and memory: Advances in theory and applications. The 4th Tsukuba international conference on memory. Erlbaum.
Davis, N., Sheldon, L., & Colmar, S. (2014). Memory mates: A classroom-based intervention to improve attention and working memory. Australian Journal of Guidance and Counselling, 24(1), 111-120.
Denton, C. A., Vaughn, S. (2008). Reading and writing intervention for older students with disabilities: Possibilities and challenges. Learning Disabilities Research and Practice, 23(2), 61-62.
Duff, C., & Snowling, M. J. (2016). Learning disorders and dyslexia. Encyclopedia of Mental Health, 2(3), 5-11.
Etkin, A., Egner, T., & Kalisch, R. (2011). Emotional processing in anterior cingulate and memory processing: an MEG study. Journal of Psychiatry Neuroscience, 41(1), 150-158.
Grecucci, A., Soto, D., Rumiati, R. I., Humphreys, G. W., & Rotshtein, P. (2010). The interrelations between verbal working memory and visual selection of emotional faces. Journal of Cognitive Neuroscience22(6), 1189-1200.
Henry, L. A., Messer, D. J., & Nash, G. (2014). Testing for near and far transfer effects with a short, face-to-face adaptive working memory training intervention in typical children. Infant and Child Development, 23(1), 84-103.
Joormann, J., Levens, S. M., & Gotlib, I. H. (2011). Sticky thoughts: Depression and rumination are associated with difficulties manipulating emotional material in working memory. Psychological Science22(8), 979-983.
Kaltner, S., & Jansen, P. (2014). Mental rotation and motor performance in children with developmental dyslexia. Research in Developmental Disabilities, 3(35), 741-754.
Kibby, M. Y. Marks, W. Morgan, S. & Long, C. J. (2004). Specific impairment in developmental reading disabilities: A working memory approach. Journal of Learning Disabilities, 37(4), 349-363.
Klingberg, T. (2010). Training and plasticity of working memory. Trends in Cognitive Sciences, 7(14), 317-324.
Lou, Y., Wang, J., Wu, H., Zhu, D., & Zhang, U. (2013). Working memory training improves developmental dyslexia in Chinese children. Neural Regeneration Research, 8(5), 452-460.
Milton, H., (2010). Effects of a computerized working memory training program on attention, working memory, and academics, in adolescents with severe ADHD/LD, Journal of Psychology, 1(14), 120-122.
Nevo, E., & Breznitz, Z. (2011). Assessment of working memory components at 6 years of age as predictors of reading achievements a year later. Journal of Experimental Child Psychology, 109, 73-90.
Rosselli, M., Matute, E., Pinto, N., & Ardila, A. (2006). Memory abilities in children with subtypes of dyscalculia. Developmental Neuropsychology, 30, 801-818.
Roughan, L., & Hadwin, J. A. (2011). The impact of working memory training in young people with social, emotional and behavioral difficulties. Learning and Individual Differences, 21(6), 759-764.
Schmeichel, B. J., Volokhov, R. N., & Demaree, H. A. (2008). Working memory capacity and the self-regulation of emotional expression and experience. Journal of Personality and Social Psychology95(6), 15-26.
Schuele, C. M., Boudreau, D. (2008). Phonological awareness intervention: beyond the basics. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 39(1), 3-20.
Schweizer, S., & Dalgleish, T. (2016). The impact of affective contexts on working memory capacity in healthy populations and in individuals with PTSD. Emotion16(1), 16.
Schweizer, S., Grahn, J., Hampshire, A., Mobbs, D., & Dalgleish, T. (2013). Training the emotional brain: Improving affective control through emotional working memory training. Journal of Neuroscience, 33(12), 5301-5311.
Schweizer, S., Hampshire, A., & Dalgleish, T. (2011). Extending brain-training to the affective domain: Increasing cognitive and affective executive control through emotional working memory training. Plos one, 6(9). 24-37.
Sen, H. S. (2009). The relationship between the use of metacognitive strategies and reading comprehension. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 2301–2305
Shaw, R., Grayson, A., & Lewis, V. (2005). Inhibition, ADHD, and computer games: The inhibitory performance of children with ADHD on computerized tasks and games. Journal of Attention Disorders, 8(4), 160-8.
Swanson, H. Kehler, P., & Jerman, O. (2010). Working memory, strategy knowledge, and strategy instruction in children with reading disabilities. Journal of Learning Disabilities, 43(1), 24–47.
Taroyan, N., Nicolson, R., & Fawcett, A. (2007). Behavioral and neurophysiological correlates of dyslexia in the continuous performance task. Clinical Neurophysiology, 118(4), 845-55.
Torgesen, J. K. (2004). Preventing early reading failure. American Educator, 28(3), 6-9.
Tractenberg, R. E. (2002). Exploring hypotheses about phonological awareness, memory, and reading achievement. Journal of Learning Disabilities, 35(5), 407-424
Valdois, S., Peyrin, C., Lassus-Sangosse, D., Lallier, M., Demonet, J. F., & Kandel, S. (2014). Dyslexia in a French–Spanish bilingual girl: Behavioral and neural modulations following a visual attention span intervention. Cortex, 53, 120-145.
Van Dyke, J. A., Johns, C. L., & Kukona, A. (2014). Low working memory capacity is only spuriously related to poor reading comprehension. Cognition131(3), 373-403.
Wagner, R. K., & Torgeson, J. K. (1987). The nature of phonological processing and its causal role in the acquisition of reading skills. Psychological Bulletin, 101, 192-212.
Works, H. W. M. (2017). Working memory helps us make sense of our daily lives. Brain, 143(1), 14-30.
 
 
Zayed, A. M., Roehrig, A. D., Arrastia-Lloyd, M. C., & Gilgil, N. M. (2013). Phonological awareness and working memory in Arabic-speaking Egyptian preschool children at risk for dyslexia. International Journal of Psychological Studies5(1), 139-149.