بررسی عملکرد دانش‌آموزان سال سوم راهنمایی در موقعیت‌های طرح ‌مسئله ریاضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

2 سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی عملکرد دانش‌آموزان سال سوم راهنمایی در موقعیت‌های طرح ‌مسئله و واکنش‌ آنها به این نوع موقعیت‌ها بود. به این منظور، یک آزمونِ طرح‌ مسئله بر مبنای چارچوب استویانوا و الرتن تهیه و اجرا شد. جهت بررسی دقیق‌تر عملکرد دانش‌آموزان، برمبنای مطالعات قبلی و تجارب محققان و نیز بررسی اولیه مسائل طرح شده توسط دانش‌آموزان، یک چارچوب برای بررسی مهارت طرح ‌مسئله آنها طراحی شد. نمونه مورد مطالعه 65 دانش‌آموز پسر در پایه سوم راهنمایی در شهرستان باقرشهر بود که به شیوه‌ی نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. تحقیق حاضر از نوع کیفی و روش مورد استفاده، توصیفی- تحلیلی با استفاده از تحلیل محتوا است. به منظور کسب آگاهی بیشتر از واکنش‌های دانش‌آموزان هنگام رویارویی با تکالیف طرح‌ مسئله و نوع موقعیت‌هایی که ترجیح می‌دهند، پرسشنامه‌های شامل سه سؤال نیز بین 32 نفر از آنها توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد، دانش‌آموزان در موقعیت‌ ساختاریافته‌ی طرح ‌مسئله عملکرد بهتری نسبت به موقعیت‌های نیمه ساختاریافته و آزاد دارند و طرح ‌مسئله در این موقعیت‌ها را نیز نسبت به دو موقعیت دیگر ترجیح می‌دهند. اما در مجموع، عملکرد آنها در طرح ‌مسئله ریاضی بسیار ضعیف و تأمل‌برانگیز بود. به طوری ‌که در موقعیت نیمه ساختاریافته،  84% و در موقعیت آزاد، 65% از دانش‌آموزان موفق به طرح حتی یک مسئله‌ صحیح نشده بودند. همچنین، اکثر مسائل طرح شده توسط دانش‌آموزان، تکرار مسئله‌های موجود در کتاب درسی بود که نشانگر وابستگی آنها به کتاب، و فقدان تجربه کافی برای طرح ایده‌ها و مسائل جدید، و شاید عدم وجود فرصت برای پرورش مهارت تفکر واگرا است.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
غیبی، تاییس (1391). بررسی فرایند طرح ‌مسئله ریاضی دانش‌آموزان ابتدایی. پایان‌نامه منتشر‌نشده کارشناسی ارشد آموزش ریاضی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دانشکده علوم پایه، تهران.
فرزند، منیره (1391). بررسی توانایی دانش‌آموزان در طرح ‌مسئله ریاضی و رابطه آن با خلاقیت و دانش ریاضی (هندسه). پایان‌نامه منتشر‌نشده کارشناسی ارشد آموزش ریاضی. دانشگاه شهید باهنر ، دانشکده ریاضی و رایانه، کرمان.
ب. انگلیسی
Abu-Elwan, R. (2002). Effectiveness of problem posing strategies on prospective mathematics teachers' problem solving performance. Journal of Science and Mathematics Education in Southeast Asia, 25(1), 56-69.
Cai, J., & Hwang, S. (2002). Generalized and generative thinking in U.S. and Chinese students’ mathematical problem solving and problem posing. Journal of Mathematical Behavior, 21(4), 401-421.
English, L. D. (1997). The development of fifth-grade children’s problem-posing abilities. Educational Studies in Mathematics, 34(3), 183-217.
Kilpatrick, J. (1987). Problem formulating: Where do good problems come from? – In: A. H. Schoenfeld (Ed.), Cognitive Science and Mathematics Education. NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 123–147.
Lavy, I., & Shriki, A. (2007). Posing problems as a means for developing mathematical knowledge of prospective teachers. In J. H. Woo, H. C. Lew, K. S. Park, & D. Y. Seo (Eds.). Proceedings of the 31st Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education, Vol. 3, 129-136. Seoul: PME.
Leung, S. S. (2013). Teachers implementing mathematical problem posing in the classroom: challenges and strategies. Educational studies in mathematics, 83(1), 103-116.
Lowrie, T. (2002). Young children posing problems: The influence of teacher intervention on the type of problems children pose. Mathematics Education Research Journal, 14(2), 87–98.
National Assessment of Educational Progress (NAEP, 2005). Available at: http://nces,ed,gov/nationsreprtcard/mathematics/.
NCTM. (2000). Principles and standards for school mathematics. Reston, VA: The National Council of Teachers of Mathematics, Inc.
Silver, E. A. (1994). On mathematical problem posing. For the Learning of Mathematics, 14(1), 19-28.
Song, S. H. Yim, J. H. Shin, E. J.,  & Lee, H. H. (2007). Posing problems with use the ‘what if not?’ strategy in nim game. In J. H. Woo, H. C. Lew, K. S. Park, & D. Y. Seo. (Eds.). Proceedings of the 31st Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education, Vol. 4, 193-200. Seoul: PME.
Stoyanova, E., & Ellerton, N. F. (1996). A framework for research into students’ problem posing. In P. Clarkson (Ed.), Technology in Mathematics Education (pp. 518–525). Melbourne: Mathematics Education Research Group of Australasia.
TIMSS and PIRLS International Study Center (2003). TIMSS 2003 released items: Eight grade mathematics. Lynch School of Education, Boston College.
Van Harpen, X. Y., & Presmeg, C. N. (2013). An investigation of relationships between students’ mathematical problem-posing abilities and their mathematical content knowledge. Educational studies in mathematics, 83(1), 117-132.
Yuan, X., & Sriraman, B. (2011). An exploratory study of relationships between students’ creativity and mathematical problem posing abilities—Comparing Chinese and U.S students. In B. Sriraman, & K. Lee (Eds.), The Elements of Creativity and Giftedness in Mathematics (pp. 5-28). Rotterdam, Netherlands: Sense Publishers.