نقش جهت‌گیری هدف پیشرفت در خلاقیت دانش‌آموزان دوره راهنمایی شهرستان اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

2 دانشیار روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه‌ی جهت‌گیری‌های هدف پیشرفت با خلاقیت (شامل ابتکار، بسط، سیالی و انعطاف‌پذیری) دانش‌آموزان دوره راهنمایی بود. همچنین این پژوهش به مقایسه جهت‌گیری‌های هدف و خلاقیت در دانش‌آموزان دختر و پسر پرداخته است. جامعه‌ی آماری شامل دانش‌آموزان پایه دوم و سوم راهنمایی شهرستان اصفهان بود. مشارکت‌کنندگان شامل 329 نفر (169 دختر و 160 پسر) بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. به منظور اندازه‌گیری جهت‌گیری‌های هدف از پرسشنامه اهداف پیشرفت الیوت و مک‌گریگور و برای اندازه‌گیری خلاقیت از پرسشنامه خلاقیت عابدی استفاده شد. اطلاعات جمع‌آوری شده با استفاده از تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه‌ی همزمان و آزمون تی ویژه گروه‌های مستقل تحلیل شدند. نتایج نشان داد که جهت‌گیری هدف تبحری ـ رویکردی به نحو مثبت و جهت‌گیری هدف عملکردی ـ اجتنابی به نحو منفی و معنا‌داری نمره کل خلاقیت و مؤلفه‌های آن را پیش‌بینی می‌کنند. یافته‌های حاصل از آزمون تی نشان داد دانش‌آموزان دختر در مقایسه با دانش‌آموزان پسر از میانگین نمرات بیشتری در جهت‌گیری عملکردی ـ رویکردی برخوردارند. همچنین میانگین نمرات مولفه‌های ابتکار و بسط در دانش‌آموزان دختر بیش از دانش‌آموزان پسر بود.

کلیدواژه‌ها


الف. فارسی
اسبورن، الکس، اف. (1378). پرورش استعداد همگانی ابداع و خلاقیت. ترجمه حسن قاسم‌زاده، تهران: نشر دیبا.
جوکار، بهرام و البرزی، محبوبه (1389). رابطه ویژگی‌های شخصیت با خلاقیت هیجانی و خلاقیت شناختی. مطالعات روان شناختی، دانشگاه الزهرا، 6(1)، 11-12.  
جوکار، بهرام و لطیفیان، مرتضی (1385). رابطه ابعاد هویت و جهت‌گیری هدف در گروهی از دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی شهرستان‌های شیراز و یاسوج. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 25(4)، 27-46.
حقیقت، شهربانو (1377). بررسی ویژگی‌های شخصیتی دانش‌آموزان خلاق و تعیین رابطه میان خلاقیت، پیشرفت تحصیلی، هوش، طبقه اجتماعی و جنسیت در گروهی از دانش‌آموزان سال سوم راهنمایی در شهر شیراز. شورای تحقیقات آموزش و پرورش استان فارس.
خرمایی، فرهاد و خیر، محمد ( 1386). بررسی رابطه هدف‌گرایی و رویکرد دانشجویان به یادگیری. پژوهش‌های نوین روا‌‌ن‌شناختی (روا‌ن‌شناسی دانشگاه تبریز)، 2(7)، 123-138.
خورشیدی، عباس، آزاد‌بخت، مروت و دیلمقانی، میترا ( 1385). عوامل موثر در پرورش خلاقیت دانشجویان دانشگاه امام علی (ع)، مجله مدیریت نظامی، 24، 25-44.
دائمی، حمیدرضا و مقیمی بارفروش، سیده‌فاطمه (1383). هنجاریابی آزمون خلاقیت. تازه‌های علوم شناختی، 3 و 4، 1-8.
دفترچی، عفت (1390). نقش برآورده شدن نیازهای اساسی روان‌شناختی در جهت‌گیری هدف و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دوره دبیرستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.
ذاکری، حمیدرضا (1388). پیش‌بینی خود‌ناتوان‌سازی بر اساس سبک والدگری و ویژگی‌های شخصیتی با واسطه‌گری جهت‌گیری هدف. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.
شهرآرای، مهرناز و رشیدی، اسماعیل (1387). بررسی رابطه خلاقیت با منبع کنترل. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، 3(3)، 83-99.
شیخ‌الاسلامی، راضیه؛ دفترچی، عفت و حسن‌زاده، مرضیه (1388). بررسی تاثیر ارزشیابی توصیفی و جنسیت بر جهت‌گیری هدف و اضطراب دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی شهرستان شیراز. مجموعه مقالات، اولین همایش ملی بررسی اضطراب کودکان و نوجوانان ایران.
شیخ‌الاسلامی، راضیه و رضویه، اصغر (1384). پیش‌بینی خلاقیت دانشجویان دانشگاه شیراز با توجه به متغیرهای انگیزش بیرونی، انگیزش درونی و جنسیت. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(4)، 94- 103.
عابدی، جمال (1372). خلاقیت و شیوه‌ای نو در اندازه‌گیری آن، پژوهش‌های روان‌شناختی، 2(3)، 46-59.
ب. انگلیسی
Amabile, T. M. (1996). Creativity in context; Update to the social psychology of creativity. Boulder, CO: Westview press.
Ames, C. (1992). Classrooms: goals structures and student motivation, Journal of Educational Psychology, 84, 261-271.
Bear, J. (1999). Gender Differences. In M. A. Runco & S. Pritzk (Eds.). Encyclopedia of Creativity, 1, 753-758. San Diego: Academic Press.
Baer, M., Oldham, J. R., & Cummings, A. (2003). Rewarding creativity; When does it realy matter? The Leadership Quarterly, 14(5), 569-586.
Borlangan, M. D. D. (2008). Goal orientation-creativity relationship: openness to experience as a mediator. Master's theses and Graduate Research. San Jose State University.
Brdar, I., Rijavec, M., & Loncaric, D. (2006). Goal orientations, coping with school failure and school achievement. European Journal of Psychology of Education, 1, 53-70.
Cellar, D. F., Stuhlmacher, A. F., Young, S. K., Fisher, D. M., Adair, C. K., Haynes, S., … & Riester, D. (2010). Trait Goal Orientation, Self-Regulation, and Performance: A Meta-Analysis. Journal of Business Psychology, 26, 467-483.
Coelho, F., & Sousa, C. (2011). From goal orientations to employee creativity and performance: Evidence from Frontlin service employees. http://gemf.fe.uc.pt
Conroy, D. E., & Elliot, A. J. (2004). Fear of failure and achievement goals in sport: addressing the issue of the chicken and the egg. Anxiety, Stress, and Coping: An International Journal, 17, 271–285.
Creed, P., Tilbury, C., Buys, N., & Crawford, M. (2011) Cross-lagged relationships between career aspirations and goal orientation in early adolescents. Journal of Vocational Behavior, 78, 92–99.
Csikszentmihalyi, M. (1996). Creativity: Flow and the psychology of discovery and invention. New York: HarperCollins.
Elliot, A. J. (1999) Approach and avoidance motivation and achievement goals. Educational psychologist, 34, 168-189.
Elliot, A. J., & McGregor, H. A. (2001) A 2´2 achievement goal framework. Journal of Personality and Social Psychology, 80, 501-519.
Elliot, A. J., & Moller, A. C. (2003). Performance-approach goals: good or bad forms of regulation? International Journal of Educational Research, 39, 339–356
Etnier, J. L., Sidman, C. L., & Hancock, L .C. (2004). An examination profiles and motivation in adult team sport. International Journal of Sport Psychology, 35, 173-188.
Finney, S. J., Pieper, S. L., & Barron, K. E. (2004). Examining the psychometric properties of the achievement goal questionnaire in a general academic context. Educational and Psychological Measurement, 64(2), 365-382.
Fouladchang, M., Marzooghi, R., & Shamshiri, B. (2009).The effect of gender and grade level differences on achievement goal orientations of Iranian under graduate students. Journal of Applied Sciences, 9(5), 968-972.
Gabora, L. (2002) Cognitive mechanisms underlying the creative process. In (T. Hewett and T. Kavanagh, Eds.) Proceedings of the Fourth International Conference on Creativity and Cognition, October 13-16, Loughborough University, UK, p. 126-133.
Gabora, L. (2010). Revenge of the 'neurds': Characterizing creative thought in terms of the structure and dynamics of human memory. Creativity Research Journal, 22(1), 1-13.
Herst, G., Knippenberg, D. V., & Zhou, J. (2009). A cross-level perspective on employee creativity: Goal orientation, team learning behavior, and individual creativity. Academic Management Journal, 52(2), 280-293
Hibbard, D. R., & Buhrmester D. (2010). Competitiveness, gender, and adjustment among adolescents. Sex Roles, 63, 412–424.
Ling, W. (2010). The Relationship Between Achievement goal orientation and creativity among middle school students. Department of psychology, Capital Normal University, Beijing, the Peoples’ Republic of China.
Marzooghi, R., Sheikholeslami, R., & Shamshiri, B. (2009). Comparing achivement goal orientations of Iranian gifted and nongifated school children. Journal of Appiled Sciences. 9(10), 1990-1993.
Matud, P. M., & Grande, C. R. J. (2007). Gender differences in creative thinking. Personality and Differences, 43, 1137-1147.
Moreno, J. A., Cervello, E., & González-Cutre, D. (2008). Relationship among goal orientations motivational climate and flow in adolescent athletes: differences by gender Spanish Journal Psychology, 11, 181-191.
Morris, R. L., & Kavussanu, M. (2008). Antecedents of approach avoidance goals in sport. Journal of Sports Sciences, 26, 465-476.
Nien, C. L., & Duda, J. L. (2008). Antecedents and consequences of approach and avoidance achievement goals: A test of gender invariance. Psychology of Sport and Exercise, 9, 352–372.
Peer, K. S. (2007). Achievement goal orientation for athletic training education: preparing for lifelong learning. Athletic Training Education Journal, 2,4-9
Pintrich, P. R., & Schunk, D. H, (2002). Motivation in education: theory, research & applications. Merrill Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ.
Redmond, M. R., Mumford, M. D., & Teach, R. (1993). Putting creativity to work: Effects of leader behaviore on subordinate creativity. Orgazinational Behaviore and Humman Decision Processes, 55 (1), 120-151.
Shalley, C. E., Zhou, J., Oldham, G. R. (2004). The effects of personal and contextual characteristics on creativity: where should we go from here? Journal of Management, 30(6), 933-958.
Sins, P. H. M., Joolingen, W. R., Savelsbergh, E. R., & Hout-Wolters, B. (2008) Motivation and performance within a collaborative computer-based modeling task: relations between students' achievement goal orientation, self-efficacy, cognitive processing, and achievement. Contemporary Educational Psychology, 33, 58-77.
Smith, L., & Sinclair, K. E. (2005).Empirical evidence for multiple goals: A gender-based senior high school student perspective. Austrolian Journal of Educational & Developmental Psychology, 5, 55-70.
Tuominen-Soini, H., Salmela-Aro, K., & Niemivirta, M. (2011) Stability and change in achievement goal orientations: A person-centered approach, Contemporary Educational Psychology, 36, 82–100.
Urdan, T., & Schoenfelder, E. (2006). Classroom effects on student motivation: Goal structures, social relationships, and competence beliefs. Journal of School Psychology, 44, 331–349.
Vanderwalle, D. (2001). Goal orientation: why wanting to look successful doesn't always lead to success, Organizational Dynamics, 30, 162-171.
Vrugt, A., & Ort, F. J. (2008). Metacognition, achievement goals, study strategies and academic achievement: pathways to achievement. Metacognition Learning, 30,123–146.
Wolters, C. A., Yu, S, L., & Pintrich, P. R. (1996). The relation between goal orientation and students' motivational beliefs and self- regulated learning. Learning and Individual Differences, 8, 211-238.
Wigfield, A., & Cambria, J. (2010). Students’ achievement values, goal orientations, and interest: Definitions, development, and relations to achievement outcomes. Developmental Review, 30, 1–35.