تبیین علّی درگیری تحصیلی براساس حمایت تحصیلی و سرمایه‌های روان‌شناختی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش اموختۀ دکتری روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطۀ علی حمایت تحصیلی با درگیری تحصیلی از طریق واسطه‌گری سرمایه‌های روان‌شناختی انجام شد. به این منظور،  230 نفر (108 دختر، 122 پسر) از دانش‌آموزان پایۀ ششم مقطع ابتدایی شهر یاسوج با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. در این پژوهش برای جمع‌آوری اطلاعات از سه پرسش‌نامه شامل مقیاس حمایت تحصیلی ساندز و پلانکت، پرسش‌نامۀ سرمایۀ روان‌شناختی لوتانز و آولیو، و پرسش‌نامۀ درگیری تحصیلی ریو استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری از طریق نرم‌افزار AMOS24 استفاده شد. نتایج تحلیل داده‌ها نشان داد که مدل با داده‌های پژوهش برازش مناسبی دارد. با توجه به یافته‌ها، مسیر مستقیم حمایت تحصیلی به درگیری تحصیلی، سرمایه‌های روان‌شناختی به درگیری تحصیلی و حمایت تحصیلی به سرمایه‌های روان‌شناختی، معنی‌دار بود. مسیرغیرمستقیم از حمایت تحصیلی به درگیری تحصیلی به واسطۀ سرمایه‌های روان‌شناختی نیز، معنی‌دار بود. در مجموع، نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که حمایت تحصیلی با اثرگذاری بر سرمایه‌های روان‌شناختی، می‌تواند منجر به درگیری فعال دانش‌آموزان در فعالیت‌های درسی و آموزشی شود.

کلیدواژه‌ها


آزفنداک، کژال و عبدالله پور، محمد آزاد (1397). رابطۀ خوش‌بینی تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی با مشغولیت تحصیلی در دانشجویان. جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، 7، 78-63.
بردبار، مریم و یوسفی، فریده (1395).  نقش واسطه‌ای فرایندهای نظام خود و هیجان‌های تحصیلی در رابطۀ بین محیط حامی خودپیروی و درگیری تحصیلی. روا‌‌ن‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 13 (49)، 28-13.
بلند، حسن؛ انتظاری، مرجان و سعادت، سجاد (1396). رابطۀ حمایت‌های اجتماعی ادراک‌شده از سوی خانواده و تاب‌آوری روان‌شناختی با خودکارآمدی تحصیلی در دانشجویان. دوماهنامۀ علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. ۱۰ (۲)، 122-115.
رمضانی، ملیحه و خامسان، احمد (1396). شاخص‌های روان‌سنجی پرسش‌نامۀ درگیری تحصیلی ریو 2013: با معرفی درگیری عاملی. فصلنامۀ اندازه‌گیری تربیتی، 8(29)، 185–204.
سامانی، سیامک و جعفری، محمدعلی (1390). بررسی کفایت شاخص‌های روان‌سنجی مقیاس حمایت تحصیلی (نسخۀ فارسی) . مجلۀ مطالعات آموزش و یادگیری، 3 (1) ، 47-60.
شریف موسوی، فاطمه و الهه حجازی (۱۳۹۴). رابطۀ عوامل بافتی و درگیری تحصیلی، نقش واسطه‌ای تاب‌آوری تحصیلی، دومین کنفرانس بینالمللی روا‌‌ن‌شناسی، علوم‌تربیتی و سبک‌زندگی، مشهد، دانشگاه تربت حیدریه.
شیخ الاسلامی، علی و کریمیان پور، غفار (1397). پیش‏بینی اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان براساس حمایت تحصیلی و جوّ روانی- اجتماعی کلاس. دوفصلنامۀ راهبردهای شناختی در یادگیری, 6(10), 95-111.
عزیزی نژاد، بهاره (1395). نقش حمایت اجتماعی مدارس بر سازگاری تحصیلی: اثر میانجی رضایت از مدرسه، امیدواری و خودکارآمدی دانش‌آموزان. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 4 (13). 68-57.
فرخی، الهام و سبزی، ندا (1394). شادکامی و ادراک الگوهای ارتباطی خانواده: نقش واسطه‌ای سرمایۀ روان‌شناختی. روا‌‌ن‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی،11 (43) ، 313-324.
فرهادی، علی، ساکی، کوروش، قدم پور، عزت اله، خلیلی گشنیگانی، زهرا و چهری، پرستو (1395). پیش‌بینی ابعاد درگیری تحصیلی بر اساس مؤلفه‌های سرمایۀ روان‌شناختی دانشجویان. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. ۹ (۲) :۱۲۷-۱۳۳.
 Albright, J. N., & Hurd, N. H. (2017). Constellations of social support amongUnderep resented colleg students: Associations with mental health. Applied Developmental Science, 1-12.
Alrashidi, O., Phan, H. P., & Ngu, B. H. (2016). Academic Engagement: An Overview of Its Definitions, Dimensions, and Major Conceptualisations. International Education Studies, 9, 12, 41-52.
Ashwin, P., & McVitty, D. (2015). The Meanings of Student Engagement: Implications for Policies and Practices. A. Curaj et al. (eds.), the European Higher Education Area .343-359.
Assor, A. (2012). Allowing choice and nurturing an inner compass: educational practices supporting students’ need for autonomy. In S. Christenson, A. L. Reschly, & C. Wylie (Eds.), Handbook of research on student engagement (pp. 421-439). New York: Springer.
Aunola, K, Statin, H, & Nurmi J.E. (2000). Parenting style and adolescent achievement strategies. Journal of Adolescence, 23: 205- 222.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action. Englewood Cliffs, NJ: rentice- Hall.
Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual Review of Psychology, 52, 1−26.
Baranova, T., Khalyapina, L., Kobicheva, A., & Tokareva. E. (2019). Evaluation of Students’ Engagement in Integrated Learning Model in a Blended Environment. Education Sciences, 9, 2.
Bowden, J. L.-H., Naumann, K., & Tickle, L. (2019). The four pillars of tertiary student engagement and success: a holistic measurement approach. Studies in Higher Education.1-19.
Carmona-Halty, M., Salanova, M., Llorens, S., & Schaufeli, W. B. (2019). Linking positive emotions and academic performance: The mediated role of academic psychological capital and academic engagement. Current Psychology.1-10.
Chen., J. (2005). Relation of Academic Support from Parents, Teachers, and Peers to Hong Kong Adolescents' Academic Achievement: The Mediatin Role of Academic Engagement. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 131(2), 77–127.
Connell, J. P., & Wellborn, J. G. (1991). Competence, autonomy and relatedness: a motivational analysis of self-system processes. In M. Gunnar & L. A. Sroufe (Eds.), Minnesota symposium on child psychology: Self- processes in development (pp. 43-77). Chicago: University of Chicago Press.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum.
Delfino, A. P. (2019). Student Engagement and Academic Performance of Students of Partido State University. Asian Journal of University Education, 15, 1.1-16.
D'Errico, F., Paciello, M., De, C. B., Vattanid, A., Palestra, G., & Anzivino, G. (2018). Cognitive Emotions in E-Learning Processes and Their Potential Relationship with Students' Academic Adjustment. International Journal of emotional Education, 10, 1, 89-111.
Đurišić, M., & Bunijevac, M. (2017). Parental involvement as an important factor for successful education. Ceps Journal, 7, 3, 137-153.
Finn, J. D. (1989). Withdrawing from school. Review of Educational Research, 59, 117–142.
Ford, M. E. (1992). Motivating humans: Goals, emotions, and personal agency beliefs. Newbury Park, CA: Sage.
Fredricks, J. A. (2011). Engagement in School and Out-of-School Contexts: A Multidimensional View of Engagement. Theory into Practice, 50, 4, 327-335.
Fredricks, J. A., Filsecker, M., & Lawson, M. A. (2016). Student engagement, context, and adjustment: Addressing definitional, measurement, and methodological issues. Learning and Instruction, 43, 1-4.
Fredrikson, B. L. (2013). Positive emotions broaden and build. Advances in Experimental Social Psychology, 47, 1–53.
Fuligni, A. J., Eccles, J. S., Barber, B. L., & Clements, P. (2001). Early adolescent peer engagement and adjustment during high school. Developmental Psychology, 37, 28–36.
Groves, M., Sellars, C., Smith, J., & Barber, A. (2015). Factors Affecting Student Engagement: A Case Study Examining Two Cohorts of Students Attending a Post-1992 University in the United Kingdom. International Journal of Higher Education, 4, 2, 27-37.
Hass, M., & Graydon. K. (2009). Source of resiliency a mong successful foster youth. Children and youth services review, 31: 457-463.
Healey, M., Flint, A., & Harrington, K. (2014). Engagement through partnership: students as partners in learning and teaching in higher education. York: Higher Education Academy.
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York The Guilford Press.
Klink, J. L., Byars-Winston, A., & Bakken, L. L. (2008). Coping efficacy and perceived family support: Potential factors for reducing stress in premedical students. Medical Education, 42, 572-579.
Lee, J., Song, H., & Hong.A. (2019). Exploring Factors, and Indicators for Measuring Students’ Sustainable Engagement in e-Learning. Sustainability, 11, 4, 11-12.
Luthans, B. C., Luthans, K. W., & Jensen, S. M. (2012). The impact of business school students´ psychological capital on academic performance. Journal of Education for Business, 87, 253–259.
Luthans, F., & Avolio, B. J. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 6, 138-146.
Luthans, F., & Youssef-Morgan, C.M. (2017). Psychological capital: An evidence-based positive approach. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behaviour, 4,339–366.
Mahaffy, K. A. (2004). Girls' Low Self-Esteem: How Is It Related to Later Socioeconomic Achievements? Gender and Society, 18 (3), 309-327.
McIntyre, J. C., Worsley, J., Corcoran, R., Harrison, W. P., & Bentall, R. P. (2018). Academic and non-academic predictors of student psychological distress: the role of social identity and loneliness. Journal of Mental Health, 27, 3, 230-239.
Oriol-Granado, X., Mendoza-Lira, M., Covarrubias-Apablaza, C., & Molina-López, V. (2017). Positive emotions, autonomy support and academic performance of university students: The mediating role of academic engagement and  self-efficacy. Journal of Psychodidactics, 22, 45–53.
Ouweneel, E., Le Blanc, P. M., & Schaufeli, W. B. (2011). Flourishing students: A longitudinal study on positive emotions, personal resources and study engagement. The Journal of Positive Psychology, 6(2), 142–153.
Pekrun, R., & Linnenbrink-Garcia, L. (2012). Academic Emotions and Student Engagement. In S. Christenson, A. L., Reschly, & C. Wylie (Eds.), Handbook of research on student engagement (. 421-439). New York: Springer.
Pekrun, R., & Perry, R. P. (2014). Control-value theory of achievement emotions. In R.  Pekrun & L. Lin-nenbrink- Garcia (Eds.), International handbook of emotions in education (120–141). New York, NY: Taylor & Francis.
Putwain, D. W., Connors, L., Symes, W., & Douglas-Osborn, E. (2012). Is academic buoyancy anything more than adaptive coping? Anxiety, Stress and Coping, 25, 3, 349-358.
Reeve, J. (2012). A self-determination theory perspective on student engagement. In S. Christenson, A. L. Reschly, & C. Wylie (Eds.), Handbook of research on student engagement (421-439). New York: Springer.
Reeve, J. (2013). How students create motivationally supportive learning environments for themselves: The concept of agentic engagement. Journal of Educational Psychology, 105, 579–595.
Reeve, J., & Tseng, M. (2011). Agency as a fourth aspect of student engagement during learning ctivities. Contemporary Educational Psychology, 36, 257–267.
Salanova, M., Llorens, S., & Schaufeli, W. B. (2011). “Yes, I Can, I Feel Good, and I Just Do It!” On Gain Cycles and Spirals of Efficacy Beliefs, Affect, and Engagement. Applied Psychology, 60, 2, 255-285.
Sandoval - Hernandez A, & Cortes, D, (2013). Factors and conditions that promots academic resilience: A cross-country perspective. American psychologist, 90 130-144,
Sands, T. & Plunkett, S. W. (2005). A New Scale to Measure Adolescent Reports of cademic Support by Mothers, Fathers, Teachers, and Friends in Latino Immigrant Families. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 27: 244-253.
Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. New York: Free Press.
Snyder, C.R. (2002). Hope Theory Rainbows in the Mind, Psychological Inquiry, 13(4): 249-275.
Tian, L., Liu, B., Huang, S., & Huebner, E. S. (2013). Perceived social support and school well-being among Chinese early and middle adolescents: The mediational role of self-esteem. Social Indicators Research, 113 (3), 991-1008.
Trowler, V. (2010). Student engagement literature review. York: Higher Education Academy.
Tuominen-Soini, H.; Salmela-Aro, K. (2014). School work engagement and burnout among Finnish high school students and young adults: Profiles, progressions, and educational outcomes. Dev. Psychol., 50, 649–662.
Upadyaya, K., & Salmela-Aro, K. (2014). Cross-lagged associations between study and work engagement dimensions during young adulthood. The Journal of Positive Psychology, 10, 346–358.
Wang, M., Chow, A., Hofkens, T., & Salmela-Aro, K. (2015). The trajectories of student emotional engagement and school burnout with academic and psychological development: Findings from Finnish adolescents. Learning and Instruction, 36, 57–65.
Wentzel K. (2012). Part III Commentary: Socio-Cultural Contexts, Social Competence, and Engagement at School. In: Christenson S., Reschly A., Wylie C. (eds) Handbook of Research on Student Engagement. Springer.
Wentzel, K. R. (1998). Social relationships and motivation in middle school: The role of parents, teachers, and peers. Journal of Educational Psychology, 90, 202–209.