اثر بخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر غرقگی و ثبات قدم دانش‌آموزان دختر دورۀ دوم متوسطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوارسگان)، اصفهان، ایران.

2 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوارسگان)، اصفهان، ایران

3 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوارسگان)، اصفهان ،ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی ذهن‌آگاهی بر غرقگی و ثبات قدم دانش‌آموزان دختر انجام گرفته است. پژوهش از نوع مداخله با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری، همۀ دانش‌آموزان دختر دورۀ دوم متوسطۀ شهرستان ابرکوه در سال تحصیلی ۱۳۹۷- ۱۳۹۸ بود. شرکت کنندگان در پژوهش، 30 دانش‌آموز بود که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای انتخاب شد. مشارکت‌کنندگان بر اساس گمارش تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل به تعداد مساوی قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس غرقگی مارتین و جکسون و پرسش‌نامۀ ثبات قدم داکورث استفاده شد. این ابزار ابتدا برای هر دو گروه به عنوان پیش آزمون، اجرا شدند سپس آموزش ذهن‌آگاهی به عنوان متغیر مستقل پژوهش در 10جلسه 60دقیقه‌ای، برای گروه آزمایش اجراشد.گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. پس از پایان آموزش، بار دیگر دو ابزار پژوهش برای هر دو گروه مداخله و کنترل، به عنوان پس آزمون، اجرا شد. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل کواریانس، تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش ذهن‌آگاهی در افزایش غرقگی و ثبات قدم در گروه مداخله تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد. یافته‌های پژوهش حاضر، با توجه به پیشینۀ پژوهش بحث شده‌اند. در پایان پیشنهاد‌هایی برای انجام پژوهش دربارۀ آموزش ذهن‌آگاهی و متغیرهای مربوط به غرقگی و ثبات قدم ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بوردیک، دبرو. (2014). راهنمای آموزش مهارتهای ذهن‌آگاهی به کودکان و نوجوانان، ترجمه غلامرضا منشئی، مسلم اصلی آزاد، لاله حسینی و پری ناز طیبی. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوارسگان).
جلیلی، فرخ رو، عارفی، مژگان، قمرانی، امیر، و منشئی، غلامرضا. (1397). ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس شیفتگی تحصیلی در دانشجویان. مجلة آموزش و ارزشیابی، 11(41)،155-172.
صالحی،هاجر، قمرانی، امیر، عرب، حمیدرضا، و گل‌کاری، طاهره. (1392). بررسی کارآیی جهت‌گیری مذهبی در پیش‌بینی تجربة شیفتگی دانشجویان. دو فصلنامة پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 6(3)،47-59.
فرنام، علی و مددی زاده، طاهره. (1396). اثربخشی آموزش مثبت‌نگری بر حالت‌های روان‌شناختی مثبت (توانمندی‌های منش)، مجلة روان‌شناسی مثبت،1(9)،75-61.
فقیهی،فریبا، مرزیه،افسانه، وجناآبادی، حسین. (1397). رابطة بین تجربه شیفتگی و نیروهای انگیزشی در دانش‌آموزان، فصلنامه مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 208،29-177.
فلاحیان،رویا، آتش‌پور،سیدحمید، و کاظمی،آذر.(1393). تاثیرآموزش بهزیستی روان‌شناختی بر سلامت روان دانشجویان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 15(2)،14-24.
کارشکی، حسین و محسنی، نیک چهره. (1394). انگیزش در یادگیری و آموزش: نظریهها و کاربردها. انتشارات آوای نور، تهران.
محققی، حسین و قاسمی، پریا. (1395). پیش‌بینی ثبات قدم در دانشجویان براساس چهارچوب ذهنی. فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 4(6)، 119-129.
نجفی، محمود، احدی، حسن، و دلاور، علی. (1385). بررسی رابطة کارآیی خانواده و دینداری با بحران هویت. دو ماهنامة علمی و پژوهشی دانشگاه شاهد. 13(16)،17-26.
یوسفی، ناهید، زمردی، سعیده، و بنی‌سی، پریناز. (1396). اثر بخشی آموزش شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تابآوری نوجوانان. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، گروه روان‌شناسی، دانشکدة علوم‌انسانی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی.
Admiraal, W., Huizenga, J., Akkerman, S., & Ten Dam, G. (2011). The concept of flow in collaborative game-based learning. Computers in Human Behavior27(3),
1185-1194.
Aherne, C., Moran, A. P., & Lonsdale, C. (2011). The effect of mindfulness training on athletes’ flow: An initial investigation. The Sport Psychologist25(2), 177-189.
Bakker, A. B. (2005). Flow among music teacher and their student: the crossover of peak experience. Journal of Vocational Behavior, 66, 26-44.  
Bakker, A. B. (2005). Flow among music teachers and their students: The crossover of peak experiences. Journal of vocational behavior66(1), 26-44.
Bervoets, J. (2013). Exploring the Relationships between Flow, Mindfulness, and Self-Talk: A Correlational Study. Master’s Thesis in Sport and Exercise Psychology. Department of Sport Sciences, University of Jyvaskyla, 45 p.
Birrer, D., & Morgan, G. (2010). Psychological skills training as a way to enhance an athlete’s performance in high-intensity sports. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 20, 78–87.
Boyatzis, R. E., & McKee, A. (2005). Resonant leadership: Renewing yourself and connecting with others through mindfulness, hope, and compassion. Boston, MA: Harvard Business School Press.
Chambers, R., Gullone, E., & Allen, N.B. (2009).Mindful emotion regulation: An integrative review. Clinical Psychology Review, 29(6), 560-572.
Chen J.H, Tsai P.H, Lin, Y.C, Chen, C.K., & Chen, C.Y. (2018). Mindfulness training enhances flow state and mental health among baseball players in Taiwan. Psychology Research and Behavior Management, 12, 15-21.
Colombo, L., & Zito, M. (2014). Demands, Resources and the Three Dimensions of Flow at Work. A Study among Professional Nurses. Open Journal of Nursing, 4, 255-264. 
Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. New York, NY: Harper and Row.
Csikszentmihalyi, M. (1996). Creativity: Flow and the psychology of discovery and invention. New York: Harper Collins Publishers.
Csikszentmihalyi, M., & LeFevre, J. (1989). Optimal Experience in Work and Leisure. Journal of Personality and Social Psychology, 5, 815-822.
Csikszentmihalyi, M. (2000). Beyond boredom and anxiety (25th anniversary ed.), San Francisco: Jossey-Bass.
Duckworth, A. L., Peterson, C., Matthews, M. D., & Kelly, D. R. (2007). Grit: Perseverance and passion for long-term goals. Journal of Personality and Social Psychology, 92, 1087–1101.
Duckworth, A.L., & Gross, J.J. (2014). Self-control and grit: Related but separable determinants of success. Current Directions in Psychological Science, 23(5),
319-325.
Duckworth, A. L., & Allred, K. M. (2012). Temperament in the classroom. In R. L. Shiner and M. Zentner (Eds.), Handbook of Temperament New York, NY Guilford Press, 627-644.
 Duckworth, A. L., & Seligman, M. E. P. (2005). Self-discipline outdoes IQ in predicting academic performance of adolescents. Psychological Science, 16, 939-944.
Duckworth, A. L., & Quinn, P. D. (2009). Development and validation of the Short Grit Scale (GRIT-S) .Journal of Personality Assessment, 91(2), 166-74.
Emanuel, A. S., Updegraff, J. A., Kalmbach, A. D., &Ciesla, J. A. (2010). The role of mindfulness facets in affective forecasting. Personality and Individual differences, 49,815-818.
Fullagar, C., & Kelloway, E. K. (2009). Flow at work: an experience sampling aporach. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 82, 595-615.
Gable, S. L., & Haidt, J. (2005). What (and Why) Is Positive Psychology? Review of General Psychology, 9, 103-110.
Gardner, F. L., & Moore, Z. E. (2007). The Psychology of Enhancing Human Performance:The Mindfulness-Acceptance-Commitment (MAC) Approach.
 New York: Springer Publishing.
Geller, E. S., & Wiegand, D. M. (2005). People-based safety: Exploring the role of personality in injury prevention. Professional Safety, 50(12), 28-36.
Guerrero, L. R., Dudovitz, R., Chung, P. J., Dosanjh, K., &Wong, M. D. (2016). Grit: A Potential Protective Factor against Substance Use and Other Risk Behaviors among Latino Adolescents. Journal of Academic Pediatrics, 16(3), 275-280.
Hochanadel, A., & Finamore, D. (2015). Fixed and Growth Mindset in Education and How Grit Helps Students Persist in the Face of Adversity. Journal of International Education Research, 11(1), 47-50.
Ivcevic, Z., & Brackett, M. (2014). Predicting school success: Comparing Conscientiousness, Grit, and Emotion Regulation Ability. Journal of Research in Personality, 52, 29-36.
Jackson, S.A., & Eklund, R.C. (2002). Assessing flow in physical activity: The flow state scale-2 and dispositional flow scale-2. Journal of Sport & Exercise Psychology, 24, 133–150.
Jackson, S. A., & Marsh, H. (1996). Development and validation of a scale to measure optimal experience: The Flow State Scale. Journal of Sport & Exercise Psychology, 18(1), 17-35.
Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness- based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10, 144–156.
Kee, Y. H., & Wang, C. J. (2008). Relationships between mindfulness, flow dispositions and mental skills adoption: A cluster analytic approach. Psychology of Sport and Exercise, 9(4), 393-411.
Meiklejohn, J., Phillips, C., Freedman, M. L., Griffin, M. L., Biegel, G., Roach, A., & Isberg, R. (2012). Integrating mindfulness training into K-12 education: Fostering the resilience of teachers and students. Mindfulness, 3(4), 291-307.
Pineau, T. R. (2014). Effects of Mindful Sport Performance Enhancement (MSPE) on Running Performance and Body Image: Does Self-compassion make a Difference? (Doctoral dissertation, Catholic University of America).
Raphiphatthana, B., Jose, P. E., & Chobthamkit, P. (2019). The association between mindfulness and grit: an East vs. West cross-cultural comparison. Mindfulness, 10(1), 146-158.
Rashedi, R. N., Weakley, M., Malhi, A., Wajanakunakorn, M., & Sheldon, J. (2019). Supporting positive behaviors through yoga: An exploratory study. The Journal of Positive Psychology, 1-7.
Seligman, M. E. (2011). Flourish: A new understanding of happiness and well-being and how to achieve them. Boston: Nicholas Brealey.
Seligman, M. E. P., Steen, T. A., Park, N., & Peterson, C. (2005). Positive psychology progress empirical validation of interventions. American Psychologist, 60(5), 410-421.
Seligman, M., & Csikszentmihalyi, M. (2001). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 56, 89- 90.
Segal, Z. V., Williams, J. M. G., & Teasdale, J. D. (2002). Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach to relapse prevention. New York: The Guildford Press.
Shapiro, S. L., Carlson, L. E., Astin, J. A., & Freedman, B. (2006). Mechanisms of mindfulness. Journal of Clinical Psychology, 62, 373–386.
Sharma, M., & Shekhawat, V. (2017). Uniqueness seeking, grit and flow in high and low creative university students. International Journal of Education and Psychological Research, 6(2), 30-36.
Sherry, V. G., & Kelly, D. R.(2019). Resilience, Grit, and Hardiness: Determining the Relationships amongst these Constructs through Structural Equation Modeling Techniques. Journal of Positive Psychology & Wellbeing.  Vol. x, No. x, 1 –12.
Sheldon, K. M., & King, L. (2001). Why positive psychology is necessary. American Psychologist, 56(3), 216-217.
Snyder, C. R., & Lopez, S. J. (2007). Positive Psychology. Sage Publications.
Susan A. J., & Herbert, W. M. (1996). Development and Validation of a Scale to Measure Optimal Experience: The Flow State Scale. Journal of Sport & Exercise Psychology, 18, 17-35.
Zhang, C. Q., Si, G., Duan, Y., Lyu, Y., Keatley, D. A., & Chan, D. K. C. (2016). The effects of mindfulness training on beginners’ skill acquisition in dart throwing: A randomized controlled trial. Psychology of Sport and Exercise, 22, 279–285.