ارائه مدل ساختاری اهداف پیشرفت و انگیزش تحصیلی با مشغولیت تحصیلی: میانجی‌گری هیجان‌های پیشرفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه یاسوج

2 استادیار گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه یاسوج

چکیده

در پژوهش حاضر رابطة اهداف پیشرفت و انگیزش تحصیلی با مشغولیت تحصیلی با میانجی­‌گری هیجان‌های پیشرفت بررسی شد. شرکت‌‌‌کنندگان پژوهش، 315 دانشجو (173 نفر زن و 142 نفر مرد) رشته‌ها و مقاطع مختلف دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شیراز بودند که با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از چهار مقیاس استفاده به عمل آمد: مقیاس مشغولیت تحصیلی (ریو و تسنگ)، مقیاس اهداف پیشرفت (الیوت و مک گریگور)، مقیاس انگیزش تحصیلی (والرند)، و مقیاس هیجان‌های پیشرفت پکران استفاده شد. طرح پژوهشی حاضر، طرح همبستگی بود که ارزیابی الگوی پیشنهادی از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم‌افزار AMOS ویراست 24 انجام گرفت. نتایج نشان دادند که اهداف تبحر گرایشی و عملکرد گرایشی اثر مثبت و معنا‌داری بر مشغولیت تحصیلی دارند، ولی اثر اهداف تبحر اجتنابی و عملکرد اجتنابی بر مشغولیت تحصیلی معنا‌دار نبودند. همچنین یافته­‌ها نشان دادند که انگیزش درونی اثر معنا‌دار مثبت و انگیزش بیرونی اثر معنا‌دار منفی بر مشغولیت تحصیلی داشتند، در حالی که اثر بی‌انگیزگی بر مشغولیت تحصیلی معنا‌دار نبود. نتایج مربوط به روابط غیرمستقیم نیز نشان دادند، ابعاد اهداف پیشرفت از طریق هیجان‌های منفی و اهداف تبحر گرایشی، تبحر اجتنابی و عملکرد گرایشی از طریق هیجان‌های مثبت اثرات غیرمستقیم معنا‌داری بر مشغولیت تحصیلی داشتند، و ابعاد انگیزش تحصیلی از طریق هیجان­‌های مثبت و انگیزش‌ درونی و بی‌انگیزگی از طریق هیجان­‌های منفی اثرات غیرمستقیم معنا‌داری بر مشغولیت تحصیلی داشتند. در نتیجه همه اثرهای مستقیم پژوهش حاضر (به‌جز اثر اهداف تبحر اجتنابی، عملکرد اجتنابی و بی‌انگیزگی بر مشغولیت تحصیلی)، معنا‌دار شدند و نقش میانجی‌گری هیجان‌های پیشرفت در مدل مفروض، نیز تأیید شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ارشدی، نسرین. (1386). طراحی و آزمون الگویی از پیشایندها و پیامدهای مهم انگیزش شغلی در کارکنان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب. پایان‌نامة دکتری روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
بانشی، علی‌رضا؛ صمدیه، هادی؛ و اژه‌ای، جواد. (1393). اهداف پیشرفت و عملکرد تحصیلی: نقش واسطه‌ای هیجانات تحصیلی و خودتنظیمی. مجلة روان‌شناسی 72. سال هجدهم، شمارة چهارم. صص 392-381.
حسینی، فریده سادات و لطیفیان، مرتضی. (1388). پیش‌بینی جهت‌گیری هدف با استفاده از
پنج عامل بزرگ شخصیت در میان دانشجویان دانشگاه شیراز. مطالعات روان‌شناختی. دورة پنجم، شمارة یکم. صص 94-73.
رستگار، احمد. (1391). الگوی ساختاری روابط ادراک از ساختار کلاس، اهداف پیشرفت، هیجانات پیشرفت و درگیری تحصیلی: مطالعة تطبیقی نظام آموزشی سنتی و مجازی. پایان‌نامة دکتری برنامه‌ریزی آموزشی، دانشگاه پیام نور تهران.
زارع، حسین و رستگار، احمد. (1393). مدل علّی پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان آموزش مجازی: نقش باورهای هوشی، اهداف پیشرفت و هیجان‌های تحصیلی. دو فصلنامهعلمی  پژوهشیشناختاجتماعی. سال سوم، شمارة دوم، پیاپی 6. صص 18-9.
زغیبی قناد، سیمین. (1392). رابطة علی هیجان‌های پیشرفت و انگیزش تحصیلی با مشغولیت تحصیلی با میانجی‌گری سرسختی تحصیلی در دانش‌آموزان دختر دبیرستانی شهر دزفول.
پایان‌نامة کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
صیف، محمدحسن. (1394). ارائة الگوی روابط علی جهت‌گیری هدف تحصیلی و درگیری شناختی: نقش واسطه‌ای هیجان‌های تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی. دو فصلنامةعلمی پژوهشیشناختاجتماعی. سال چهارم، شماره دوم، پیاپی8. صص  21-7.  
عابدینی، یاسمین؛ حجازی، الهه؛ سجادی، حسین؛ و قاضی طباطبایی، محمود. (1387). نقش واسطه‌ای درگیری تحصیلی در ارتباط بین اهداف اجتنابی عملکردی و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر در رشتة علوم انسانی. پژوهش‌هایتربیتیوروان‌شناختی. سال چهارم، شمارة اول، پیاپی ۹. صص 58-41.
عمادی، سید رسول و آهوخش، نگار. (1393). بررسی تاثیر آموزش به شیوة متداول و ترکیبی بر مشغولیت تحصیلی دانش‌آموزان. دو فصلنامة راهبردهای شناختی در یادگیری. سال دوم، شماره سوم. صص 54-39.
محمدی، زهره. (1393). پیش‌بینی رفتارهای خودشکن توسط جهت‌گیری هدف: نقش واسطه‌ای احساسات شرم و گناه. پایان‌نامة دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
موسوی، ماهرخ؛ کیامنش، علیرضا؛ و اخوان تفتی، مهناز. (1394). دستاورد تحصیلی از راه کیفیت آموزشی، درگیری تحصیلی، یادگیری به کمک همسالان و انگیزش تحصیلی (یک مطالعه دو سطحی). مجلة نوآوری‌های آموزشی. سال چهاردهم، شمارة پنجاه و پنجم. صص 84-69.
Ames, C. (1992). Goals, structures, and student motivation. Journal of Educational Psychology, 84, 261-271.
Areepattamannil, S. (2011). Academic Self-Concept, Academic Motivation, Academic Engagement, and Academic Achievement: A Mixed Methods Study of Indian Adolescents in Canada and India. Degree of Doctor of Philosophy. Queen‘s University.
Clark, M. H., & Schroth, C. A. (2010). Examining relationships between academic motivation and personality among college students. Journal of Learning and Individual Differences, 20, 19–24.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000) .Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions. Contemporary Educational Psychology 25, 54–67.
Elliot, A., & McGregor, H. (2001). Achievement goals framework. Journal Personal Soc Psychol, 80(3), 501-519.
Frenzel, A. C., Thrash, T. D., Pekrun, R., & Goetz, T. (2007). Achievement emotions in Germany and China: A cross-cultural validation of the academic emotions questionnaire mathematics. Journal of Cross-Cultural Psychology, 38, 302–309.
Furrer, C. & Skinner, E. (2003). Sense of relatedness as a factor in children's academic Engagement and performance. Journal of Educational Psychology, 95(1), 148-162.
Garcia, L. L., & Pekrun, R. (2011). Students’ emotions and academic engagement: Introduction to the special issue. Contemporary Educational Psychology 36, 1–3.
Goetz, T., Frenzel, A. C., Pekrun, R., Hall, N. C., & Lu¨dtke, O. (2007). Between- and Within Domain Relations of Students’ Academic Emotions. Journal of Educational Psychology 99, 715-733.
Janssen, O., & Prins, J. (2007). Goal orientations and the seeking of different types of feedback information. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 80, 235–249.
Kaplan, A., & Flum, H. (2010). Achievement goal orientations and identity formation styles. Educational Research Review 5, 50–67.
Kindermann, T. A. (2007). Effects of naturally existing peer groups on changes in academic engagement in a cohort of sixth graders. Child Development, 78, 1186-1203.
Lee, J. Q., McInerney, D. M., Liem, G. A. D., & Ortiga, Y. P. (2010). The relationship between future goals and achievement goal orientations: An intrinsic–extrinsic motivation perspective. Journal of Contemporary Educational Psychology, 1-16.
McInerney, D. M. (2005). Helping kids achieve their best: Understanding and using motivation in the classroom (Revised). Greenwich, CT: Information Age Publishing.
Metallidou, P., & Viachou, A. (2007). Motivational beliefs, cognitive engagement, and achievement in language and mathematics in elemenrary school children. International Journal of Psychology, 42(1), 2-15.
Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: assumptions, corollaries, and implication for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18, 315-341.
Pekrun, R., Cusack, A., Murayama, K., Elliot, A. J., & Thomas, K. (2014). The power of anticipated feedback: Effects on students’ achievement goals and achievement emotions. Learning and Instruction 29, 115-124.
Pekrun, R., Goetz, T., & Frenzel, A. C. (2005). Academic Emotions Questionnaire- Mathematics (AEQ-M) user’s manual. University of Munich: Department of Psychology.
Pekrun, R., Maier, M. A., & Elliot, A. J. (2009). Achievement Goals and Achievement Emotions: Testing a Model of Their Joint Relations With Academic Performance. Journal of Educational Psychology, Vol. 101(1), 115–135.
Pintrich, P., & Shank, D. (2002). Motivation in education .theories, researches and applications. Translated by M. Shahraray, Tehran: Science Press Persian.
Reeve, J. (2013). How Students Create Motivationally Supportive Learning Environments for Themselves: The Concept of Agentic Engagement. Journal of Educational Psychology, Vol. 105(3), 579–595.
Reeve, J., Jane, H., Carrell, D., Jean, S., & Barch, J. (2004). Enhancing student’s engagement by increasing teachers, autonomy support. Motivation & Emotion 28(2), 147-69.
Reeve, J., & Tseng, Ch. (2011). Agency as a fourth aspect of students’ engagement during learning activities. Contemporary Educational Psychology 36, 257–267.
Richardson, J. T. E., Long, G. L., & Woodley, A. (2003). Academic Engagement and Perceptions of Quality in Distance Education. Open learning, Vol. 18(3).
Sepehri Shamloo, Z., & Cox, W. M. (2010). The relationship between motivational structure, sense of control, intrinsic motivation and university students' alcohol consumption. Addictive Behaviors, 35,140–146.
Tulis, M., & Fulmer, S. M. (2013). Students' motivational and emotional experiences and their relationship to persistence during academic challenge in mathematics and reading. Learning and Individual Differences 27, 35–46.
Walker, CH. O., Greene, B. A., & Mansell, R. A. (2006). Identification with academics, intrinsic/extrinsic motivation, and self-efficacy as predictors of cognitive engagement. Learning and Individual Differences. 16, 1–12.
Wang, M. T., & Eccles, J. S. (2013). School context, achievement motivation, and academic engagement: A longitudinal study of school engagement using a multidimensional perspective. Learning and Instruction. 28, 12-23.